Hashimoto: co to jest choroba Hashimoto? Dieta przy chorobie Hashimoto

W chorobie Hashimoto, będącej autoimmunologicznym schorzeniem uszkadzającym tarczycę, dieta odgrywa istotną rolę. Nie stanowi ona lekarstwa, jednak odpowiednio zbilansowane żywienie może łagodzić symptomy choroby, wspierać zdrowie tarczycy i poprawiać jakość życia chorych.

Dieta przy Hashimoto koncentruje się na dostarczaniu organizmowi kluczowych składników odżywczych i eliminacji tych, które mogą szkodzić tarczycy. Zrozumienie roli diety w tej chorobie i poznawanie jej korzyści jest ważne dla pacjentów. Warto wiedzieć o Hashimoto jak najwięcej.

Podejrzewasz u siebie Hashimoto? Zapoznaj się z poniższym artykułem, aby dowiedzieć się m.in. na czym polega choroba Hashimoto u jak przebiega choroba, kto jest narażony na Hashimoto, jak diagnozowana jest choroba, jak leczyć Hashimoto i jaką dietę stosować przy tej chorobie.

1. Co to jest choroba Hashimoto?

Hashimoto co to jest? Choroba Hashimoto, określana także jako przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy lub przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, to zaburzenie immunologiczne prowadzące do uszkodzenia tarczycy. To główna przyczyna niedoczynności tarczycy i jedno z najczęściej występujących schorzeń autoimmunologicznych. Niestety całkowite wyleczenie Hashimoto nie jest możliwe.

Jaki wpływ na pracę tarczycy ma Hashimoto? Przy zespole Hashimoto układ odpornościowy atakuje tarczycę. Układ odpornościowy powinien bronić organizm przed infekcjami, ale w przypadku wspomnianej choroby dochodzi do nieprawidłowej reakcji immunologicznej, w trakcie której komórki tarczycy są atakowane. To powoduje stan zapalny i stopniowe niszczenie tkanki tarczycy.

Autoimmunologiczne choroby to także m.in. reumatoidalne zapalenie stawów i cukrzyca.

2. Choroba a tarczyca. Dlaczego prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest ważne?

Kiedy funkcjonowanie tarczycy jest nieprawidłowe, pojawiają się liczne dokuczliwe objawy. Ten ważny gruczoł jest odpowiedzialny za syntezę i wydzielanie hormonów – trójjodotyroniny i tyroksyny. Hormony te mają szeroki wpływ na różne tkanki, komórki i narządy w ciele człowieka, stymulują metabolizm oraz przyspieszają procesy zachodzące w organizmie. Jakie jest znaczenie hormonów T3 i T4? Mogą one:

• stymulować działanie układu nerwowego,
• regulować funkcje rozrodcze,
• podnosić produkcję ciepła w ciele,
• wzmacniać siłę skurczów serca,
• oddziaływać na kondycję skóry,
• wpływać na wzrost włosów i paznokci.

3. Objawy neurologiczne choroby Hashimoto i powikłania choroby Hashimoto

Symptomy choroby Hashimoto różnią się między osobami i zależą od stadium rozwoju choroby. Jakie są objawy towarzyszące chorobie Hashimoto?

Typowe objawy, które mogą pozwolić rozpoznać Hashimoto to:

• niedoczynność tarczycy – to najczęstszy symptom związany z Hashimoto. Może powodować zmęczenie, przybieranie na wadze, odczucie zimna, suchość skóry, kruche paznokcie, słabość mięśni, wypadanie włosów, zaparcia, obniżony nastrój, depresję, problemy z koncentracją i pamięcią. Choć niedoczynność tarczycy jest charakterystyczna dla Hashimoto, nie zawsze się pojawia;
• powiększenie tarczycy (wole) – Hashimoto może doprowadzić do powiększenia tarczycy, nazywanego wolem. Wole mogą objawiać się jako wypukłość na przedniej części szyi i utrudniać połykanie lub oddychanie. Powiększenie tarczycy często powiązane jest z niedoborem jodu;
• bóle mięśni i stawów – niektórzy cierpiący na Hashimoto mogą odczuwać ból i sztywność mięśni oraz stawów;
• problemy z płodnością – Hashimoto może wpływać na płodność, powodując nieregularne miesiączki, trudności w zajściu w ciążę lub poronienia;
• zmiany nastroju – możliwe są zmiany nastroju, takie jak depresja, lęk czy drażliwość (zaleca się, by pacjent z depresją wykonał badania tarczycy);
• nietolerancja na zimno – osoby z Hashimoto mogą być bardziej wrażliwe na zimno i mieć trudności z utrzymaniem ciepła ciała.

Należy podkreślić, że wymienione wyżej objawy pozwalające rozpoznać Hashimoto mogą się różnić w zależności od osoby. Nie wszyscy pacjenci odczuwają wszystkie symptomy. W przypadku podejrzeń Hashimoto lub występowania jakichkolwiek z tych objawów, kluczowe jest skonsultowanie się z lekarzem, który może ustalić właściwą diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.

Symptomy niedoczynności tarczycy często przypominają te występujące przy chorobie Hashimoto, co może utrudnić diagnozę. Niedoczynność tarczycy charakteryzuje się niedostateczną produkcją hormonów tarczycy przez gruczoł, podczas gdy Hashimoto to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki tarczycy.

4. Przyczyny Hashimoto. Czy można uniknąć zachorowania?

Kto jest narażony na Hashimoto? Choć przyczyny choroby Hashimoto nie są w pełni zrozumiałe, istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą sprzyjać rozwojowi choroby. Do głównych należą:

• czynniki genetyczne – Hashimoto często ma podłoże genetyczne. Osoby z genetycznym występowaniem Hashimoto lub innych chorób autoimmunologicznych są bardziej podatne na jej rozwój;
• czynniki środowiskowe – ekspozycja na promieniowanie, zakażenia wirusowe, nadmiar jodu w diecie czy pewne substancje chemiczne mogą przyczyniać się do rozwoju Hashimoto;
• płeć – Hashimoto częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Nie jest całkowicie jasne, dlaczego. Hormony płciowe mogą mieć wpływ na podatność na rozwój tej choroby.

Warto zaznaczyć, że obecność tych czynników nie gwarantuje rozwoju Hashimoto. Przyczyny choroby są nadal przedmiotem badań naukowych.

Jeśli podejrzewasz zespół Hashimoto lub szukasz dodatkowych informacji, warto skonsultować się z lekarzem, który może przeprowadzić niezbędne badania i ustalić diagnozę.

5. Badania w kierunku Hashimoto. Diagnozowanie choroby

Diagnostyka choroby Hashimoto

Jak zdiagnozować Hashimoto? Diagnozowanie choroby Hashimoto opiera się na analizie objawów, konsultacji wyników krwi (w tym ocenie poziomu hormonów tarczycy i przeciwciał anty-tarczycowych) oraz na badaniu ultrasonograficznym.

Celem leczenia Hashimoto jest złagodzenie symptomów i utrzymanie prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Zazwyczaj leczenie objemuje przyjmowanie syntetycznych hormonów tarczycy, takich jak lewotyroksyna, które pomagają regulować poziom hormonów tarczycy.

Konsultacja z lekarzem jest kluczowa w przypadku podejrzenia Hashimoto. Pozwoli ustalić diagnozę i opracować odpowiedni plan leczenia. Jakie mogą być powikłania przy nieleczonej chorobie Hashimoto? Nieleczona choroba Hashimoto może powodować m.in. zwiększenie masy ciała, schorzenia sercowo-naczyniowe, depresję, problemy z płodnością i zmiany skórne (wypryski, suchą skórę).

Zespół Hashimoto a wyniki badań

W chorobie Hashimoto często obserwuje się charakterystyczne zmiany w wynikach badań hormonalnych i diagnostycznych.

1. Stężenie TSH (hormonu tyreotropowego): przy Hashimoto stężenie TSH jest zwykle podwyższone, co jest reakcją na zmniejszoną aktywność tarczycy.
2. Poziomy T3 i T4: hormony tarczycy, T3 i T4, mogą znajdować się w normie lub być nieco obniżone. Zależy to od stadium choroby oraz indywidualnych różnic w jej przebiegu.
3. Przeciwciała anty-TPO i anty-TG (czy podwyższone anty-TPO zawsze jest oznaką Hashimoto?): obecność przeciwciał anty-tyreoperoksydazowych (podwyższone anty-TPO) i anty-tyreoglobulinowych (podwyższone anty-TG) we krwi jest istotnym wskaźnikiem choroby Hashimoto. Są to przeciwciała, które atakują tarczycę.
4. Obraz gruczołu tarczowego i jego rozmiar: w ramach diagnostyki Hashimoto bada się także strukturę i rozmiar tarczycy. Można to zrobić przez badanie palpacyjne (dotykowe) oraz za pomocą ultrasonografii (USG tarczycy).

Rozpoznanie Hashimoto wymaga więc zintegrowanej oceny wyników badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Właściwa diagnoza i leczenie powinny być przeprowadzone pod nadzorem lekarza endokrynologa.

Leczenie choroby Hashimoto

Jak przebiega leczenie Hashimoto? Leczenie Hashimoto składa się z trzech głównych elementów:

1. Farmakoterapia: stosowanie lewotyroksyny, syntetycznego zamiennika hormonu tarczycy, jest częste w leczeniu Hashimoto. Dawka leku jest indywidualnie dobierana przez endokrynologa i wymaga stałego monitorowania poziomu hormonów tarczycy.
2. Edukacja i samoopieka: osoby z Hashimoto powinny być świadome swojej choroby i sposobów dbania o zdrowie. Regularne kontrolowanie poziomu hormonów tarczycy, wizyty u endokrynologa do dostosowywania dawki lewotyroksyny, zdrowy tryb życia, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, zarządzanie stresem i odpowiednia ilość snu są ważne.
3. Kontrola objawów: w przypadku objawów niedoczynności tarczycy, jak zmęczenie, przybieranie na wadze, depresja czy problemy z koncentracją, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem. Może to wymagać dostosowania dawki lewotyroksyny, zastosowania dodatkowych terapii wspomagających lub konsultacji ze specjalistami, takimi jak psycholog czy terapeuta.

6. Hashimoto – zalecenia dla pacjentów

Konsekwentne przyjmowanie leków

Regularne stosowanie przepisanych leków, takich jak lewotyroksyna, jest kluczowe, ponieważ uzupełniają one niedobór hormonów tarczycy i pomagają zachować równowagę hormonalną.

Zdrowa dieta

Odżywianie jest niezwykle ważne w leczeniu Hashimoto. Zalecana jest dieta zrównoważona, zawierająca świeże warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, zdrowe tłuszcze i wystarczające ilości białka. Należy unikać żywności przetworzonej, nadmiaru cukru, sztucznych dodatków oraz potencjalnych alergenów, takich jak gluten czy nabiał, szczególnie w przypadku nietolerancji. Taka dieta może wpłynąć na funkcjonowanie tarczycy oraz regulację układu odpornościowego.

Eliminacja alergenów i prozapalnych pokarmów

Osoby cierpiące na Hashimoto mogą wykazywać nieprawidłowe reakcje na niektóre pokarmy. Zaleca się konsultację z dietetykiem lub lekarzem w celu ustalenia i eliminacji z diety potencjalnych alergenów oraz pokarmów wywołujących stany zapalne.

Kontrolowanie poziomu stresu

Stres może mieć negatywny wpływ na przebieg Hashimoto. Ważne jest unikanie nadmiernego stresu i stosowanie efektywnych metod jego zarządzania, takich jak medytacja, joga, techniki relaksacyjne czy terapia.

Regularne ćwiczenia fizyczne

Regularna aktywność fizyczna dostosowana do preferencji i kondycji, np. spacery, jazda na rowerze, pływanie czy ćwiczenia siłowe, jest korzystna dla utrzymania zdrowej wagi, poprawy nastroju i ogólnego samopoczucia.

Badania i konsultacje

Regularne konsultacje z endokrynologiem oraz kontrolowanie poziomu hormonów tarczycy są istotne w trakcie leczenia Hashimoto. Umożliwiają one dostosowywanie dawki lewotyroksyny i monitorowanie efektów leczenia.

Suplementacja przy chorobie Hashimoto dostosowana do potrzeb pacjenta

Pacjenci z Hashimoto mogą wymagać suplementacji składników odżywczych, takich jak witamina D, witamina B₁₂, żelazo czy selen, w przypadku stwierdzenia ich niedoborów.

7. Dieta przy Hashimoto. Jaką dietę należy stosować? Co jeść i co warto suplementować?

Co wolno jeść, a czego nie jeść przy Hashimoto? Wiele składników diety ma znaczący wpływ na produkcję, wydzielanie, przemieszczanie i działanie hormonów tarczycy. Z tego względu, odpowiednio zbilansowana dieta może efektywnie wspierać funkcjonowanie tarczycy, przyczyniając się do normalizacji jej pracy, wspierając działanie gruczołu i pomagając w zwalczaniu stanu zapalnego.

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa często jest brana pod uwagę w kontekście choroby Hashimoto. Istnieje przekonanie, że eliminacja glutenu może pozytywnie wpłynąć na stan zdrowia osób z tą chorobą.

Jednakże, aktualne badania wskazują, że gluten nie wpływa bezpośrednio na zespół Hashimoto. Mimo to, w przypadkach, gdy u pacjenta z Hashimoto dodatkowo zdiagnozowana zostanie celiakia, przejście na dietę bezglutenową staje się koniecznością dla poprawy ogólnego stanu zdrowia.

Dieta bezlaktozowa

Wśród niektórych osób panuje przekonanie, że dieta bezlaktozowa może pomóc w łagodzeniu objawów choroby Hashimoto. Jednak badania nie potwierdzają bezpośredniego związku między spożywaniem produktów zawierających laktozę a przebiegiem tej choroby.

Mimo to, u wielu osób chorujących na Hashimoto obserwuje się nietolerancję laktozy. W takich przypadkach, jeśli produkty mleczne powodują dyskomfort lub inne negatywne reakcje, zaleca się ich wykluczenie z diety.

Czy warzyw krzyżowych i warzyw strączkowych trzeba unikać przy Hashimoto?

Warzywa krzyżowe, takie jak kapusta, brokuły, kalafior czy jarmuż, zawierają goitrogeny. Te substancje mogą utrudniać funkcjonowanie tarczycy i zakłócać wchłanianie jodu, co wpływa na produkcję hormonów tarczycowych.

Nie jest jednak konieczne całkowite wyeliminowanie tych warzyw z diety, zwłaszcza u osób z chorobą Hashimoto. Spożywanie ich w surowej formie może nie być zalecane, ale obróbka termiczna, taka jak gotowanie, smażenie czy pieczenie, znacznie obniża poziom goitrogenów, ograniczając ich potencjalnie negatywny wpływ. Dlatego warzywa kapustowate można włączyć do diety w umiarkowanych ilościach.

Jeśli chodzi o warzywa strączkowe, w szczególności soję i produkty sojowe, zwykle odradza się ich spożywanie osobom z Hashimoto, ze względu na potencjalny wpływ na funkcjonowanie tarczycy.

Dieta Hashimoto o obniżonej kaloryczności – czy można schudnąć przy Hashimoto?

Osobom z zespołem Hashimoto, które borykają się także z nadwagą, często zaleca się dietę o zmniejszonej zawartości kalorii. Redukcja masy ciała może przynieść ulgę w wielu objawach związanych z Hashimoto, ponieważ nadwaga często nasila te dolegliwości.

Ważne jest jednak, aby taka dieta niskokaloryczna była zdrowa i zbilansowana, a nie przypominała głodówki. Głodzenie się może bowiem prowadzić do obniżenia produkcji hormonów tarczycy, co może pogorszyć stan zdrowia i nasilić objawy związane z Hashimoto.

Stosowanie jodu

Jod odgrywa kluczową rolę w syntezie hormonów tarczycy, a jego niedobór może prowadzić do obniżenia poziomu wspomnianych hormonów. Jednakże, równie ważne jest, aby nie przesadzać z ilością jodu w organizmie, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy.

Zbyt duża ilość jodu w organizmie może hamować produkcję hormonów tarczycowych i może przyczyniać się do rozwoju lub nasilenia procesów zapalnych w tarczycy. W szczególności, osoby z genetyczną predyspozycją do choroby Hashimoto mogą doświadczyć aktywacji tej choroby w wyniku nadmiaru jodu. Dlatego ważna jest równowaga i umiarkowane spożycie jodu, dostosowane do indywidualnych potrzeb organizmu.

Stosowanie selenu i żelaza

Selen jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, a gruczoł ten magazynuje największe jego ilości w ludzkim ciele. U osób z genetyczną skłonnością do choroby Hashimoto, niedobór selenu może przyczynić się do aktywacji lub nasilenia tej choroby.

Suplementacja selenu może pomóc w zmniejszeniu poziomu szkodliwych przeciwciał, a także korzystnie wpłynąć na nastrój. Selen znajduje się nie tylko w suplementach diety, ale także w naturalnych źródłach takich jak ryby, owoce morza, jajka, podroby i orzechy brazylijskie, które są także bogate w błonnik, potas, magnez i nienasycone kwasy tłuszczowe.

Dodatkowo, u osób cierpiących na Hashimoto często występuje anemia spowodowana niedoborem żelaza. Dlatego istotne jest dbanie o odpowiedni poziom żelaza w diecie, ponieważ jego brak może zakłócać produkcję hormonów tarczycy i nasilać objawy niedoczynności tarczycy.

Błonnik pokarmowy

Jednym z objawów choroby Hashimoto mogą być zaparcia. Czy warto jeść produkty bogate w błonnik przy Hashimoto? Wprowadzenie odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego do diety może pomóc w regulacji pracy jelit. Błonnik znajduje się w wielu produktach, takich jak pełnoziarniste wyroby zbożowe (na przykład makarony pełnoziarniste), nasiona, orzechy i pestki.

Dieta w chorobie Hashimoto nie jest jednolita dla wszystkich pacjentów. Różni się w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia każdej osoby. Dlatego zaleca się konsultację z profesjonalnym dietetykiem, który będzie w stanie opracować spersonalizowany plan żywieniowy, adekwatny do konkretnego przypadku. Dietetyk może wnikliwie ocenić sytuację i zalecić dietę, która najlepiej odpowie na specyficzne potrzeby danej osoby.

Składniki odżywcze działające przeciwzapalnie

Witamina D jest często zalecana osobom cierpiącym na chorobę Hashimoto, ponieważ często obserwuje się u ich niedobór wspomnianej witaminy. Witamina D pomoże wyciszyć nadreaktywność układu immunologicznego, odgrywa też ważną rolę w łagodzeniu stanów zapalnych.

Podobnie, kwasy tłuszczowe omega-3 są ważnym elementem diety osób z Hashimoto. Te zdrowe tłuszcze można znaleźć w rybach morskich, oleju lnianym, oleju z wątroby dorsza, oleju z czarnuszki, oleju z wiesiołka oraz oliwie z oliwek. Włączenie ich do diety może przynieść korzyści, takie jak wspieranie zdrowia serca, obniżanie stanów zapalnych i poprawa funkcjonowania układu immunologicznego, co jest szczególnie ważne w przypadku chorób autoimmunologicznych.

8. Podsumowanie

Choroba Hashimoto może wywoływać znaczące zaburzenia w organizmie. Jeśli podejrzewasz u siebie tę chorobę, nie zwlekaj z wykonaniem odpowiednich badań diagnostycznych. Złagodzenie objawów Hashimoto wymaga zastosowania odpowiednio zbilansowanej diety, która dostarczy niezbędnych składników odżywczych, w tym tych, które są kluczowe dla syntezy hormonów tarczycy.

Podkreślenie roli profesjonalnego dietetyka jest istotne – to specjalista, który może pomóc w opracowaniu indywidualnego planu żywieniowego, dostosowanego do specyficznych potrzeb i stanu zdrowia osoby zmagającej się z Hashimoto. Dieta powinna być zrównoważona i zawierać wszystkie niezbędne składniki, aby wspierać zdrowie tarczycy i ogólne samopoczucie pacjenta.

Bibliografia:

1. Frazier K., Sposób na hashimoto: jak w 31 dni zwalczyć objawy choroby, tłum. A. Skowron, Warszawa 2018.
2. Kowalczyk A., Antoniszyn T, S.O.S. dla tarczycy: dieta w Hashimoto, Kraków 2018.
3. Kulczyński B., Jak ocalić tarczycę przed chorobą Hashimoto! Dieta a niedoczynność tarczycy, online: Jak ocalić tarczycę przed chorobą Hashimoto! Dieta a niedoczynność tarczycy | Dr Bartek Kulczyński – YouTube, dostęp: 11.12.2023.
4. Kulczyński B., Miewasz te objawy? Tak chora tarczyca woła o pomoc (niedoczynność, Hashimoto), online: Miewasz te objawy? Tak chora tarczyca woła o pomoc (niedoczynność, Hashimoto) – YouTube, dostęp: 11.12.2023.
5. Zielewska J., Choroba Hashimoto: jak poprawić pracę tarczycy i odzyskać dobre samopoczucie, Warszawa 2019.