Pierniki świąteczne – przepisy na mniej kaloryczne pierniki

Powoli zbliżają się święta. Niektórzy prawdopodobnie zaczynają już planować świąteczne menu. Zdecydowanie nie powinno w nim zabraknąć świątecznych pierników! Jeśli szukasz przepisów na mniej kaloryczne świąteczne wypieki, znajdziesz je w tym artykule!

A czy zastanawiałeś się, z czego wyrabiano piernik w dawnych czasach lub jaka w ogóle jest jego historia? Jeśli chcesz się dowiedzieć kilka ciekawych faktów o pierniku, koniecznie przeczytaj poniższy artykuł!

1. Skąd się wzięły pierniki?

Nie wiemy skąd dokładnie pochodzą pierniki. Niektórzy historycy twierdzą, że pierniki wypiekano już ok. 2400 roku p.n.e. w starożytnej Grecji.

Pisząc o historii piernika należy wspomnieć o Grzegorzu z Nicopolis – ormiańskim mnichu, który miał przekazać nauki dotyczące wypieku piernika francuskim chrześcijańskim piekarzom.

W dawnych czasach piernik był luksusowym przysmakiem. Wynikało to z kosztów importu przypraw korzennych czy bakalii, które dodawano do ciasta piernikowego. Piernik był także towarem eksportowym. Jego receptura została pomyślana tak, by przysmak mógł przetrwać długie podróże.

Wiadomo też, że piernik był używany jako lekarstwo na niestrawność. W niektórych krajach stosowano go także jako lek na kolki i biegunki. Miał też przynosić ulgę w trakcie połogu lub cierpiącym na wszawicę.

2. Jak piernik przywędrował do Polski?

Warto zacząć od wyjaśnienia, skąd w ogóle wzięło się słowo „piernik”. Otóż nazwa przysmaku, któremu jest poświęcony ten artykuł, pochodzi od przyprawy korzennej, czyli „piernej” („pieprznej”), którą dodawano do piernika.

Uważa się, że produkcję pierników w Europie rozpoczęli XI-wieczni mnisi w klasztorze znajdującym się w Tegernsee. Wiadomo, że w XIII wieku były one wypiekane przez piernikarzy z miasta Ulm i ze Świdnicy.

W Europie dominowały dwie szkoły wyrabiania pierników: toruński i norymberski. Te dwa typy pierników różniły się formą i wielkością. Toruńskie pierniki były mniejsze i bardzie zdobione.

Do przygotowania toruńskich pierników wykorzystywano:

• mąkę żytnią,
• alkohol,
• pieprz kubeba,
• pieprz długi,
• cynamon cejloński,
• biedrzeniec anyż,
• pewną ilość gałki muszkatołowej,
• imbir,
• kardamon,
• naowocnię cytryny,
• miód.

Jak widać, do przygotowania piernika wykorzystywano aż dwa gatunki pieprzu! Dodawano pieprz do piernika, ponieważ ten przysmak był wykorzystywany do leczenia niestrawności. Piernik można było kupić w aptece. Jedzono go popijając mocno przyprawionym winem.

3. Rodzaje pierników (przykłady)

Pierniki nienadziewane

O różnych kształtach, oblane polewą (np. kakaową) czy lukrem. Ten rodzaj pierników można przygotować z ciasta poddanego leżakowaniu, a także z takiego, które sporządza się bezpośrednio przed ich wypiekaniem.

Gotowe ciasto na pierniczki rozwałkowuje się, a następnie wykrawa różne kształty foremkami. Tak przygotowane świąteczne pierniczki pieczemy w piekarniku. Gdy ostygną – dekorujemy, a po wyschnięciu polewy czy lukru układamy w pojemniku.

Ozdobne pierniki sztukowe

Czym się charakteryzują te pierniczki? Gotowe ciasto na pierniczki sztukowe należy rozwałkować, a następnie za pomocą foremek wykrawać dowolne kształty. Tak przygotowane pierniczki pieczemy, a po upieczeniu pozostawiamy do ostygnięcia.

Gdy pierniczki ostygną przechodzimy do najlepszej części – dekorowania! Zazwyczaj przygotowuje się lukier, oblewa nim pierniczki i pozostawia je, by lukier wysechł. Gdy lukier całkiem wyschnie, powierzchnię pierniczków dekoruje się wyciskanym z woreczka lukrem lub tym, co podpowie wyobraźnia! Po udekorowaniu gotowe pierniczki odkłada się do wysuszenia.

Pierniki formowe

Jak wskazuje nazwa, gotowe ciasto piernikowe przed upieczeniem należy umieścić w formie. Można także posypać je rozdrobnionymi orzechami, a po upieczeniu polać polewą czy ozdobić lukrem – powstrzymuje nas tylko wyobraźnia!

Pierniki przekładane

By powstał piernik przekładany, potrzebne będą wypieczone blaty z ciasta piernikowego. Zwykle takie blaty przekłada się marmoladą, a powierzchnię przekładanego piernika oblewa się polewą kakaową i dekoruje czym dusza zapragnie.

Pierniki nadziewane

Pierniki nadziewane mają nadzienie, które jest widoczne po przekrojeniu (przepis na taki piernik znajdziesz poniżej). Nadzieniem takiego piernika mogą być owoce, marmolada, konfitura, orzechy lub to, na co akurat masz ochotę!

Poniżej znajdziesz przepisy na pierniczki świąteczne i na piernik z gruszką. Jeśli nie przepadasz za piernikiem, wypróbuj przepis na świąteczne ciasteczka, który także został zamieszczony w tym artykule. Przepisy na wspomniane słodkości są podane w wersji mniej kalorycznej niż ich tradycyjne odpowiedniki. Mamy nadzieję, że przypadną do gustu nie tylko osobom na diecie redukcyjnej.

4. Pierniczki świąteczne

kalorie: 1398.8, białko: 38.19 g, węglowodany: 228.14 g, tłuszcz: 79.01 g, błonnik: 19.44 g

SKŁADNIKI:

• 60 g mąki ryżowej
• 60 g mąki owsianej
• 3 g sody oczyszczonej
• 60 g mąki orkiszowej jasnej
• 70 g masła bez laktozy
• 30 g kakao
• jajko (60 g)
• 80 g erytrytolu
• żółtko jaja kurzego (20 g)

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

W dużej misce przesiewamy wszystkie mąki, następnie dodajemy sodę i sól.

W małym garnuszku rozpuszczamy masło. Kiedy zacznie się pienić, zdejmujemy z ognia i dodajemy przyprawy wraz z kakao.

Mieszamy wszystkie składniki dokładnie, najlepiej za pomocą trzepaczki. Kolejno dodajemy jajko, żółtko oraz erytrol i mieszamy do uzyskania jednolitej masy.

Mieszaninę łączymy z suchymi składnikami, mieszamy składniki ciasta do uzyskania jednolitej konsystencji. Wyrabiamy ciasto – powinno być elastyczne, ale nie powinno się kleić. W razie potrzeby możemy dodać trochę więcej mąki. Ciasto przykrywamy i odstawiamy do lodówki na 30–60 minut.

Dzielimy ciasto na mniejsze partie i rozwałkowujemy na stolnicy posypanej mąką. Za pomocą foremek wycinamy ciastka, układamy je na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i pieczemy w piekarniku nagrzanym do 180 stopni (tryb góra-dół) przez około 20 minut. Upieczone pierniczki pozostawiamy do wystygnięcia. Gdy wystygną, można je dowolnie udekorować. Gotowe pierniczki należy przechowywać w szczelnym pojemniku.

5. Piernik z gruszką

kalorie: 2614.4, białko: 67.35 g, węglowodany: 376.04 g, tłuszcz: 104.76 g, błonnik: 39.75 g

SKŁADNIKI:

• 50 g miodu
• 200 g dżemu (niskosłodzonego)
• 20 g przyprawy korzennej (do piernika lub grzańca)
• 250 g mąki pszennej pełnoziarnistej typ 2000
• 5 g sody oczyszczonej
• 250 g mleka 1,5%
• 100 g jogurtu naturalnego
• 50 g orzechów włoskich
• jajka (110 g)
• 50 g śliwek suszonych konserwowych
• 150 g gruszki
• 60 g masła

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Piekarnik rozgrzewamy do 175 stopni, tryb góra-dół.

W niewielkim garnku łączymy masło, miód i przyprawy, a następnie delikatnie podgrzewamy, aż składniki się połączą.

W dużej misce łączymy mąkę z sodą, a następnie wlewamy mieszankę z garnka. Dodajemy mleko, jogurt, posiekane śliwki, powidła (lub dżem) i posiekane orzechy. Dokładnie mieszamy. Gdy składniki są dobrze połączone, wbijamy jajka i mieszamy do uzyskania gładkiej masy.

Przenosimy ciasto do foremki, a następnie delikatnie wciskamy w nie pokrojone gruszki. Pieczemy w nagrzanym piekarniku przez około 40–45 minut. Piernik można po wystudzeniu dowolnie udekorować. Przyda się do tego np. cukier puder z erytrytolu.

6. Świąteczne ciasteczka

kalorie: 1487.79, białko: 48.96 g, węglowodany: 188.36 g, tłuszcz: 91.47 g, błonnik: 33.86 g

SKŁADNIKI:

• 150 g mąki pszennej pełnoziarnistej typ 2000
• 100 g mąki migdałowej
• 40 g masła
• jajko (55 g)
• 10 g cynamonu
• 3 g ekstraktu waniliowego
• 50 g erytrytolu

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Mąkę przesiewamy, dodajemy masło, ekstrakt waniliowy, puder erytrolowy, jajko oraz odrobinę cynamonu.

Składniki dokładnie ze sobą łączymy, a następnie ciasto owijamy w folię i chłodzimy w lodówce.

Po schłodzeniu ciasto rozwałkowujemy do grubości około 0,3–0,5cm i wycinamy różne kształty ciasteczek. Przed pieczeniem możemy je dodatkowo ozdobić orzechami czy bakaliami. Następnie pieczemy w piekarniku nagrzanym do 175 stopni przez 12–13 minut.

7. Pierniki świąteczne – podsumowanie

Historia piernika w Europie sięga średniowiecza. Piernik był popularny ze względu na trwałość i zdolność do zachowania świeżości przez długi czas. W Polsce szczególnie znany i ceniony ze względu na swoją bogatą historię i unikatowy smak jest piernik z Torunia.

Istnieją różne wariacje piernika. Niektóre pierniki są twarde i chrupiące, inne miękkie i wilgotne. Piernik bywa często dekorowany lukrem lub czekoladą i może przybierać różne formy, od prostych ciasteczek po bardziej skomplikowane, wielowarstwowe ciasta. Jest szczególnie popularny w okresie świątecznym, zwłaszcza w Boże Narodzenie, gdy najczęściej piecze się go w kształtach związanych ze świętami, takich jak gwiazdy czy serca. Pierniczki dodają świętom uroku. Są obowiązkową pozycją w świątecznym menu! 🙂

Bibliografia:

1. Grupy wyrobów z ciast piernikowych, online: http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/1.techciastkarska/37.htm, dostęp: 16.11.2023.
2. Przepisy na świąteczne wypieki pochodzą z bloga kulinarnego Just be FIT, online: https://justbefit.pl/przepisy/, dostęp: 16.11.2023.
3. Smakosz A. K., Historia piernika (nie)naturalna, online: https://www.gulosus.pl/piernik/, dostęp: 16.11.2023.
4. Wilson A., A brief history of the gingerbread house, online: https://www.theguardian.com/travel/2018/dec/22/a-brief-history-of-the-gingerbread-house, dostęp: 16.11.2023.