Dieta lekkostrawna – zasady, na czym polega i komu pomoże?

Zmaksymalizuj efekty diety i treningu! Skorzystaj z pomocy dyplomowanych specjalistów Just be FIT, którzy przygotują dla ciebie indywidualny plan dietetyczny i treningowy. Dzięki wyraźnym instrukcjom spełnisz marzenia o idealnej sylwetce o wiele szybciej i zdrowiej!

1. Dieta lekkostrawna — co to jest?

Dieta lekkostrawna jest sposobem odżywiania, który cechuje się takim doborem produktów i metod przyrządzania dań, aby były łatwe do trawienia. Ponadto wyróżnia się zmniejszeniem ilości błonnika w jadłospisie.

Co więcej, nie ma tu jednego, ścisłego planu diety. Lekkostrawne jedzenie dostosowuje się pod daną osobę i schorzenia, na które cierpi.

Dlatego ogólna dieta lekkostrawna to zaledwie baza dla jadłospisów szczegółowych.
Istnieje dokument pt. “Podstawy naukowe żywienia w szpitalach” należący do Instytutu Żywności i Żywienia. Przedstawia on wiele diet lekkostrawnych.

Oto one:

• dieta łatwostrawna ogólna;
• z ilością tłuszczu o połowę mniejszą w porównaniu do normy (wykorzystywana w schorzeniach dróg żółciowych, jelita grubego, trzustki i wątroby);
• ze zmniejszoną ilością substancji, które wzmagają produkcję soku żołądkowego (wykorzystywana w schorzeniach dwunastnicy, przełyku i żołądka);
• w innej konsystencji, np. płynnej (wykorzystywana przy schorzeniach górnego odcinka przewodu pokarmowego i przy gorączce);
• z dużą ilością białka (wykorzystywana u chorych, którzy są bardzo wyniszczeni, przy rozległych oparzeniach i ranach);
• z niską ilością białka (wykorzystywana przy ciężkiej niewydolności nerek lub wątroby).

Jeżeli chodzi o podstawy, dieta łatwo strawna nie jest szczególnie skomplikowana.

Na dobowe zapotrzebowanie energetyczne składa się:

• 55% węglowodanów,
• 29,5% tłuszczów,
• 15,55% białka.

Poza tym posiłki lekkostrawne powinny być niewielkie objętościowo. Jeść należy 4-5 razy w ciągu dnia, ale nie później niż 2 godziny przed snem.

2. Wskazania do stosowania diety lekkostrawnej

Lekkostrawne potrawy nie są przeznaczone dla każdego. Zwykle wskazaniem do przejścia na tego typu dietę są różne choroby, ale nie tylko, kiedy więc stosować dietę lekkostrawną?

Stosować dietę lekkostrawną powinny osoby, które:

• są w podeszłym wieku;
• przeszły niedawno zabieg operacyjny i wracają do zdrowia;
• znajdują się w pozycji leżącej, z czego wynikły zaburzenia pracy przewodu pokarmowego;
• mają stan zapalny w jelitach lub błonie śluzowej żołądka;
• mierzą się z nadmierną pobudliwością jelita grubego;
• cierpią na nowotwory przewodu pokarmowego;
• mają stwierdzone choroby nerek i dróg moczowych;
• złapały infekcję, której jednym z objawów jest gorączka;
• cierpią na poważne choroby płuc i inne schorzenia układu oddechowego.

Dieta lekkostrawna zalecana jest więc głównie osobom z problemami z układem trawiennym czy po operacjach na przewodzie pokarmowym.

3. Dieta lekkostrawna – co jeść?

Produkty zalecane na diecie lekkostrawnej to takie, które nie obciążają układu trawiennego. odpowiednie produkty podzieliliśmy niżej na grupy, aby było ci łatwiej się w nich odnaleźć.

Pieczywo

W przypadku pieczywa lekkostrawne produkty to te, które powstają z mąki pszennej. Natomiast rezygnujemy z produktów żytnich i razowych, gdyż znajdują się w nich węglowodany złożone. To samo tyczy się tzw. “lekkiego” pieczywa i tego z otrębami. W przypadku produktów zbożowych należy wybierać te o średnim stopniu przemiału. Produkty zbożowe, takie jak pieczywo ziarniste, pieczywo żytnie, razowe, na zakwasie, grube kasze, makarony i płatki zbożowe powinny być ograniczone. Są one ciężkostrawne.

Tłuszcz

Jeżeli chodzi o produkty tłuste, na diecie lekkostrawnej staramy się ich unikać. Chodzi tu przede wszystkim o tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, które nie są lekkostrawne, czyli tłuste mięsa, tłuste wędliny sery żółte, różne pasztety. Jeśli już, na chleb połóżmy chudą wędlinę drobiową lub twaróg (też o niskiej zawartości tłuszczu).

Kiedy już sięgamy po tłuszcz, zadbajmy, aby nie był to smalec lub margaryna. Zamiast tego używajmy oleju słonecznikowego lub rzepakowego, a także masła i oliwy z oliwek.

Warzywa

Czy warzywa to produkty lekkostrawne? Tak, ale nie wszystkie — i nie w każdej formie.

Odpadają warzywa marynowane. Ponadto większość dietetyków zgadza się, że powinniśmy unikać surowych warzyw, a zamiast tego je gotować, rozdrabniać i robić przeciery. Zielone światło otrzymują również buraki, marchewki i pomidory, ale te ostatnie bez skórki.

Oprócz tego ważne jest, abyśmy postawili na warzywa niewzdymające. Dlatego zrezygnujmy z takich produktów, jak cebula, warzywa kapustne (kapusta czerwona i biała), ogórki czy por. Mogą one przynieść organizmowi szkodę.

Niestety nasiona roślin strączkowych także trzeba ograniczyć, czyli np.: fasolę, groch, soję, itp. Jako że trudno warzywa strączkowe uznać za warzywa lekkostrawne, wielu dietetyków z nich rezygnuje.

No i ostatnie, ale nie mniej ważne — czy ziemniaki to lekkostrawne warzywa? Otóż dopuszcza się ich spożycie, ale wyłącznie w formie puree.

Owoce

Nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, ale dieta lekkostrawna nie wymaga od nas całkowitej rezygnacji z jedzenia owoców. Oczywiście pewnych powinniśmy unikać, jak np. czereśni, gruszek, daktyli czy śliwek, ale inne są jak najbardziej wskazane.

Organizmowi dobrze zrobią m.in. banany, jagody, maliny, morele, truskawki, pomarańcze i porzeczki. Ogólnie rzecz biorąc, lekkostrawne owoce to przede wszystkim te, które nie posiadają pestek i skórek.

Nie ma też żadnych przeciwwskazań, jeśli chodzi o soki ze świeżych owoców.

Jakie zupy są lekkostrawne?

Zupy lekkostrawne to przede wszystkim rosół, krupnik, zupa jarzynowa oraz mleczna.
Warto dodać, że w przypadku zup nie ma dużych restrykcji co do warzyw, które mogą się w nich znaleźć. Liczy się przede wszystkim to, aby nie były przygotowywane na wywarach z grzybów, kapusty czy roślin strączkowych.
Poza tym zupa lekkostrawna nie powinna zawierać zasmażki.

Kasze

Co z kaszami? Czy uwzględnia je dieta lekkostrawna? Produkty tego typu są dopuszczalne, ale głównie te mocniej przetworzone, drobne kasze, czyli np. kuskus, kasza manna lub jęczmienna. Tak samo powinniśmy wybierać raczej drobne makarony.

Produkty mleczne

Warto sięgać po produkty mleczne, takie jak kefir, jogurt, chude sery białe.

4. Dieta lekkostrawna — produkty dozwolone a błonnik

Wcześniej wspomnieliśmy, że błonnik pokarmowy w diecie lekkostrawnej należy ograniczyć. Nie znaczy to jednak, że osoby ją stosujące powinny z niego całkowicie zrezygnować (o ile nie zaleci tego lekarz).

Dobrym źródłem błonnika pokarmowego są młode warzywa i dojrzałe owoce, a także pieczywo pszenne.

Zwróć też uwagę na technikę przygotowywania tych produktów żywnościowych. Organizm lepiej przyswaja błonnik, gdy pozbawisz owoce i warzywa pestek oraz skórek. Ponadto warzywa gotuj (najlepiej nieco dłużej, niż zwykle), a ich twarde części oddzielaj.

Możesz też owoce i warzywa rozdrobnić. Forma musu lub soku sprawi, że organizm lepiej będzie tolerował błonnik.

5. Jak przygotowywać lekkostrawne dania?

Dania lekkostrawne przygotowujemy przede wszystkim metodą gotowania na parze. W ten sposób potrawy nie tylko zachowają swoje składniki odżywcze, ale również są lekkie i nie zawierają dużo kalorii.
Zamiennikiem tej metody jest gotowanie w wodzie, ale warzywa w wersji na parze są smaczniejsze i bardziej jędrne.

Kolejnym dobrym pomysłem na lekkostrawny obiad lub inny posiłek jest upieczenie go w folii. Podobnie jak w przypadku gotowania na parze, zachowamy w ten sposób większość witamin i minerałów. Ponadto minimalizujemy ryzyko, że jedzenie nam się spiecze.
Dzięki tej metodzie przygotujemy nie tylko warzywa, ale również lekkostrawne mięso, owoce i ryby.

Lekkostrawne obiady przygotujemy również poprzez duszenie, czyli gotowanie w małej ilości wody. Niektórzy najpierw podsmażają np. mięso, zanim zaczną je dusić, ale przy diecie lekkostrawnej raczej rezygnujemy z tego kroku.

Duszenie to metoda bardzo uniwersalna, ponieważ sprawdza się zarówno na wolnym ogniu, jak i w piekarniku czy nawet niektórych mikrofalówkach.

Jest też kilka innych, drobniejszych metod na proste dania lekkostrawne. Są to:

• spulchnianie poprzez dodanie do potrawy ubitego białka jajek lub namaczanie w wodzie/mleku;
• zagęszczanie (np. zawiesiną mąki, żółtkiem lub śmietanką).

6. Co słodkiego na diecie lekkostrawnej?

Przy diecie lekkostrawnej słodycze nie są wykluczone, ale (jak zapewne się domyślasz) nie na wszystko możemy sobie pozwolić.

Na czarną listę trafiają przede wszystkim:

• czekolada,
• torty i ciasta z masą,
• lody,
• batony,
• desery z orzechami.

Ten rodzaj słodyczy (podobnie jak cukier) wzmaga fermentację w jelitach, więc nie idzie w parze z dietą lekkostrawną.
Jakie są w takim razie lekkostrawne słodkości?
Przede wszystkim różne budynie na mleku krowim lub sojowym. Nie zaszkodzi nam też lekki deser, ale bez orzechów i czekolady.

7. Sposób odżywiania, czyli jak i ile razy dziennie jeść?

Wedle dietetyków plan żywienia powinniśmy przygotować tak, żeby znalazło się w nim 4-5 posiłków w ok. 3-godzinnych przerwach.

Jeżeli zaś chodzi o jedzenie, nie należy się z nim spieszyć. Każdy kęs dokładnie przeżuwajmy przed połknięciem. Ponadto powinniśmy spożywać posiłki na siedząco.

Pod względem zawartości makroskładników dieta lekkostrawna nie różni się od normalnej.
W kwestii podaży wody również nic się nie zmienia. Odpowiednie nawadnianie się jest bardzo ważne dla każdego, dlatego dbajmy, abyśmy wypijali przynajmniej 1,5-2 litry wody dziennie. W ten sposób zadbamy o zdrowie, bo m.in. poprawimy pracę nerek i usuniemy toksyny z organizmu.

Ponadto woda zwiększa uczucie sytości, gdyż wypełnia żołądek. W ten sposób pomaga nam utrzymać dietę, ponieważ nie mamy aż tak dużej ochoty na niezdrowe przekąski.

Weź jednak pod uwagę, że piszemy tutaj o ogólnych zasadach żywienia lekkostrawnego. Szczegółowy jadłospis należy dostosować do konkretnej osoby. Dlatego posiłki i ich ilość będą różniły się w zależności od wieku czy choroby, na którą cierpi.

8. Odchudzanie a dieta lekkostrawna

Niektórzy decydują się na dietę lekkostrawną, kiedy szukają sposobu na redukcję masy ciała. Ma to sens, gdyż z zasady w tym sposobie odżywiania nie uświadczymy bardzo kalorycznych potraw. Mimo to należy zaznaczyć, że dieta lekkostrawna to nie to samo, co dieta odchudzająca.

Zadaniem tej pierwszej jest odciążenie układu trawiennego i pomoc przy różnych schorzeniach. Ponadto pomaga zmniejszyć problemy związane ze wzdęciami i biegunkami. Dieta lekkostrawna sprawia, że cały przewód pokarmowy znacznie lepiej funkcjonuje.

9. Dieta lekkostrawna dla dzieci

Czasem zdarza się, że lekarz zaleci lekkostrawne posiłki również dziecku. Dzieje się to zwykle w przypadkach, gdy młody człowiek:

• cierpi z powodu zaburzeń pracy układu pokarmowego;
• jest po antybiotykoterapii lub zabiegu/operacji;
• ma nadwagę;
• jest w trakcie rekonwalescencji.

Dieta lekkostrawna dla dziecka nie różni się od tej, którą stosują dorośli. Dalej trzymamy się pięciu posiłków, które nie przeciążają układu pokarmowego. Jednak należy zadbać o to, aby ilość kalorii była na odpowiednio wysokim poziomie. Młody człowiek potrzebuje ich do rozwoju i codziennego funkcjonowania.

Oprócz powyższych pod uwagę bierzemy ewentualne nietolerancje pokarmowe oraz unikamy ostrych przypraw, nadmiaru tłuszczu i grubych odmian kasz.

10. Dieta na żołądek i jelita

W przypadku problemów jelitowych specjaliści zalecają choremu przejście na dietę niskobłonnikową, albo inaczej: ubogoresztkową. Chodzi o to, aby nie zawierała produktów, które zmuszają jelita do ciężkiej pracy. Zamiast tego stawiamy na posiłki rozkładane jeszcze w żołądku przez enzymy trawienne.

Wedle dietetyków należy ograniczyć podaż błonnika do ok. 10 g dziennie. Dla porównania — zdrowa osoba zjada go średnio 40 g w ciągu doby.
Oprócz tego jadłospis powinien dostarczać odpowiednią ilość kalorii (czyli ok. 2500 kcal).

Jednak zaznaczmy, że dieta niskobłonnikowa jest przeznaczona dla chorych na jelita i tylko ci ludzie powinni ją stosować jako wsparcie w leczeniu. Decyzję o przejściu na taki sposób odżywiania podejmuje lekarz.

Na czym w takim razie polega taka dieta?

Przede wszystkim nie ma w niej ostrych przypraw. Słodycze, fast foody i tłuste dania również odpadają. Tak samo jak słodkie napoje gazowane, mocne kawy i herbaty czy alkohol.

Kiedy już przygotowujemy dania, nie wykorzystujmy do tego półproduktów, bo mogą okazać się szkodliwe. Zaś warzywa obierajmy ze skórki.

11. Przykładowy jadłospis diety lekkostrawnej

Poniżej przygotowaliśmy przykładowy jadłospis na trzy pełne dni diety. Warto jednak zaznaczyć, że istnieje dużo produktów lekkostrawnych, więc można z nich stworzyć bardzo urozmaicony plan żywienia.

Oto nasze propozycje.

Dzień 1:

Śniadanie: bułka pszenna z małą ilością masła, do tego jajko na miękko i mus jabłkowy;

Drugie śniadanie: szklanka soku marchewkowego i 2-3 sucharki do przegryzienia;

Obiad: gotowane ziemniaki z pulpetami drobiowymi i sałatka z pomidorów;

Podwieczorek: herbatniki;

Kolacja: pierogi leniwe i herbata ziołowa.

Dzień 2:

Śniadanie: sałatka z pomidorami i gotowanym jajkiem plus tost pszenny z chudym żółtym serem, do tego kawa zbożowa;

Drugie śniadanie: surówka z duszonego selera;

Obiad: risotto z białego ryżu z warzywami;

Podwieczorek: jogurt naturalny i banan;

Kolacja: kanapka z chudą wędliną (np. z indyka).

Dzień 3:

Śniadanie: jajka na miękko, a do nich kanapki z ulubioną wędliną;

Drugie śniadanie: pieczone jabłko;

Obiad: pstrąg gotowany na parze z gotowanymi marchewkami i ziemniakami;

Podwieczorek: nektarynki bez skórki;

Kolacja: kopytka z batatów z sosem jogurtowym.

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak w praktyce wygląda dieta lekkostrawna? Jadłospis na tydzień przygotuje dla ciebie dyplomowany dietetyk. Zgłoś się do niego po pomoc, aby poznać szczegóły diety i lepiej zadbać o zdrowie.

12. FAQ — Najczęściej zadawane pytania

Czego unikać na diecie lekkostrawnej?

Na diecie lekkostrawnej unikaj przede wszystkim potraw, które są smażone, wędzone, pieczone, grillowane, etc.

Jakie przyprawy w diecie lekkostrawnej?

W diecie lekkostrawnej stosuj przyprawy typu: sok z cytryny, majeranek, koperek pietruszka, sól (w małych ilościach), melisa czy rzeżucha, unikaj natomiast przypraw ostrych.

Czy banan jest lekkostrawny?

Tak, banan jest lekkostrawny. Ponadto neutralizuje kwaśny sok żołądkowy oraz zmniejsza podrażnienie błony śluzowej.

Czy jajko jest lekkostrawne?

Jajko jest bardziej lekkostrawne, jeśli przygotujesz je na miękko i ugotujesz, zamiast smażyć. Ponadto białko jajka jest bardziej lekkostrawne niż żółtko.

tym nasiona roślin strączkowych wartości odżywczej żywności duże ilości błonnika pokarmowego rośliny strączkowe najważniejsze zasady diety lekkostrawnej dieta lecznicza dieta lekkostrawna polecana dieta odchudzająca spożywanie pieczywa pszennego

Bibliografia

1. Kaczara J., Lamer-Zarawska E., Lekka dieta czyli Uroki zdrowej kuchni, Wrocław 1996.
2. Szczepańska A., Dieta łatwo strawna nie tylko dla chorych, Warszawa 1997.
3. Szczepańska A., Dieta łatwo strawna, Warszawa 2001.
4. Bedjaï-Haddad V., Celińska A., Digest food : dieta na dobre trawienie i przyswajanie tego, co najlepsze, Warszawa 2018.