Jaki jest wpływ diety na hormony? Czy nieprawidłowe odżywianie może na nie wpływać?

Zaburzenia hormonalne dotykają każdego człowieka, ale nie wszyscy wiedzą, czym one są i jak sobie z nimi radzić.

Hormony odgrywają szereg niezwykle ważnych funkcji w organizmie człowieka, dlatego zadbanie o ich prawidłową pracę jest kluczowe dla zdrowia.

Jak zadbać o hormony, aby czuć się lepiej i poprawić ogólną kondycję organizmu?

Przeczytaj artykuł, aby się tego dowiedzieć.

Hormony to substancje wydzielane przez gruczoły endokrynne, które nazywane są też gruczołami wydzielania wewnętrznego. Regulują pracę całego organizmu.

Mają wpływ na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu.

Jakie są rodzaje hormonów?

• Hormony podwzgórza – kontrolują rytm dobowy, sen, głód i pragnienie oraz temperaturę ciała.
• Hormony przysadki mózgowej – pobudzają wzrost kości i organizmu oraz regulują metabolizm. Znane są także jako hormon wzrostu.
• Hormony szyszynki (snu) – są naturalnym regulatorem snu człowieka, ponieważ produkują melatoninę.
• Hormony tarczycy – regulują gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu.
• Hormony grasicy – przyspieszają dojrzewanie limfocytów.
• Hormony trzustkowe – stymulują prawidłowe stężenie glukozy we krwi i obniżają poziom cukru.
• Hormony nadnerczy – produkuje hormony steroidowe.
• Hormony męskie – umiejscowione w mosznie. Pełnią funkcje rozrodcze, czyli wytwarzają plemniki i hormonalną, czyli produkują męskie hormony płciowe.
• Hormony żeńskie – także pełnią funkcje rozrodcze i hormonalne.

Wszystkie te hormony są niezwykle istotne dla organizmu ludzkiego. Hormony regulują procesy życiowe organizmu. Wszystkie razem tworzą układ hormonalny, a elementem najważniejszym można nazwać przysadkę mózgową, która wydziela hormony, działające na nadnercza, tarczycę, jajniki i jądra, które dzięki niej właśnie wytwarzają inne hormony – na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Przysadka mózgowa kontroluje gospodarkę hormonalną, a poza tym stymuluje przemianę materii, wzrost, dojrzewanie płciowe, rozmnażanie, ciśnienie krwi i wiele innych ważnych funkcji i procesów fizycznych.

2. Czym są zaburzenia hormonalne?

Zaburzenia hormonalne są to problemy z równowagą gospodarki hormonalnej w organizmie. Hormony pełnią szereg ważnych funkcji w organizmie. Problemy z ich równowagą mogą prowadzić do wielu problemów ze zdrowiem, zarówno psychicznych, jak i fizycznych.

Objawami zaburzeń hormonalnych są:

• spadek libido,
• zmiany trądzikowe,
• zaburzenia cyklu miesiączkowego,
• zespół policystycznych jajników,
• spadek lub wzrost masy ciała,
• zmniejszona tolerancja ciepła lub uczucie ciągłego chłodu,
• osłabienie,
• nawracające bóle głowy,
• niedoczynność tarczycy,
• zaburzenia w wydzielaniu insuliny,
• nadmierność owłosienia,
• wahania nastrojów,
• wytrzeszcz oczu,
• nadmierna senność lub nadpobudliwość,
• obrzęki,
• zwolnienie metabolizmu.

Istnieją badania hormonalne, które zbierają pomiary stężeń określonych hormonów w organizmie. Warto się im poddać, aby dowiedzieć się, czy nasz organizm funkcjonuje prawidłowo.

Każde zaburzenie hormonalne będzie objawiało się inaczej i np. nadmiar androgenów , czyli męskich hormonów płciowych, oraz zaburzenia tarczycy mogą powodować zmiany skórne, przebarwienia, łojotok, trądzik czy nadmierne owłosienie, problemy z hormonami w przysadce mózgowej objawiają się osłabieniem, niskim ciśnieniem krwi i zmianami psychicznymi. Kortyzol, znany powszechnie także jako hormon stresu jest to hormon wydzielany w korze nadnerczy. Nieprawidłowe funkcjonowanie hormonów nadnerczy objawia się zmianą sylwetki, osłabieniem mięśni, łatwym siniaczeniem się, nadmiernym apetytem, otyłością czy zaczerwienioną twarzą. Pod wpływem hormonu wzrostu dochodzi do wzrostu masy ciała, wzrostu organizmu i lepszego metabolizmu, a przy zaburzeniu tego hormonu możemy przybrać na wadze.

3. Przyczyny zaburzeń hormonalnych

Przyczynami wystąpienia zaburzeń hormonalnych mogą być schorzenia narządów odpowiedzialnych za produkcję danego hormonu, naturalne procesy zachodzące w organizmie, menopauza, nieodpowiednia dieta, niezdrowy styl życia lub stres.

Zaburzenia hormonalne poddawane są leczeniu. Zajmuje się nimi lekarz endokrynolog, który wprowadza w życie pacjenta odpowiednią dietę i zdrowy styl życia, czyli odpowiednią ilość wysiłku fizycznego na świeżym powietrzu. Ponadto wskazuje sposoby na skuteczne radzenie sobie ze stresem.

Hormony można także wspierać, spożywając określone produkty.

Składnikiem wspierającym układ hormonalny jest kwas foliowy, który także wspiera płodność i produkcję serotoniny.

Ponadto witaminy z grupy B wspierają syntezę hormonów.

Na układ hormonalny dobrze działa ziele buzdyganka.

4. Jak powinna wyglądać dieta wspomagająca układ hormonalny?

Właściwie ciężko jest dopasować jednej diety do potrzeb każdego człowieka. Wszystko zależy od naszych indywidualnych predyspozycji, żywienia, genetyki, stanu zdrowia oraz tolerancji na produkty.

Możemy podać kilka ogólnych zasad, do których może stosować się prawie każdy:

• Dietę należy opierać na produktach jak najbardziej naturalnych. Trzeba unikać wysoko przetworzonych produktów.
• Należy wybierać produkty z niskim indeksem glikemicznym, czyli np. warzywa, owoce, produkty zbożowe z pełnego ziarna, nabiał, orzechy, ryby.
• Unikać słodkich napojów, cukrów, produktów na bazie białej mąki, jogurtów i przekąsek.
  Wyeliminowanie fast foodów z diety to podstawa.
• Napoje energetyczne na pewno nie pomogą, a alkohol należy pić z umiarem. Papierosy najlepiej odstawić.
• Należy zwracać uwagę na żywność, która ma dużą ilość konserwantów – nie są dla nikogo dobre.
• Należy odpowiednio nawadniać organizm każdego dnia. Co najmniej 2 litry wody dziennie.
• Trzeba spożywać regularne posiłki w odpowiednich porcjach i dostarczać z każdym posiłkiem niezbędnych dla organizmu wartości.
• Należy sięgać po produkty charakteryzujące się korzystnym wpływem na skład mikroflory jelitowej, tj. np. fermentowane napoje mleczne, kiszonki.

Dieta powinna być zbilansowana, smaczna i dostarczać niezbędnych wartości. Nie może się nam także nudzić, bo nie o to chodzi. Dobrze w tej sprawie skonsultować się z dietetykiem.

5. Dieta a zmiany hormonalne spowodowane stresem

Na pewno znane jest każdemu podjadanie w bardzo stresujących momentach lub na odwrót, niejedzenie niczego, ponieważ ścisnął się nam tak bardzo żołądek.

Długotrwały stres wpływa na niedobory składników mineralnych i witamin, np.: kwasu foliowego, witaminy B12 oraz witamin A, C, E, D3 oraz cynku i magnezu.

Jakie produkty mogą wykazywać działanie uspokajające?

• ryby,
• produkty z pełnego ziarna,
• płatki owsiane,
• kakao,
• czarne porzeczki,
• truskawki,
• kiwi,
• nartka pietruszki,
• papryka,
• brukselka,
• owoce morza,
• rośliny strączkowe,
• jajka i mleka,
• warzywa liściaste.

Zaleceniem jest, aby diety zawierały jak najmniejszą ilość cukrów prostych i tłuszczów przetworzonych, bo wpływają one na osłabienie neuroprzekaźników i zwiększają ryzyko wystąpienia stresu.

6. Dieta a hormony głodu i sytości

Głównymi hormonami regulującymi uczucie głodu i sytości są leptyna i grelina. Leptyna odpowiada za dostarczony pokarm i informuje o odpowiedniej ilości energii pojawiającej się w posiłkach. Im więcej tkanki tłuszczowej, tym bardziej spada leptyna w organizmie, a co za tym idzie, trzeba zjeść więcej, by poczuć satysfakcję.

Grelina wywołuje uczucie głodu.

Aby skutecznie niwelować uczucie głodu, należy jeść produkty o wysokiej zawartości energii, bogate w roślinne tłuszcze oraz białko.

7. Dieta przy zaburzeniach hormonów tarczycy

Choroby tarczycy są bardzo powszechne. Najczęstszą chorobą jest niedoczynność tego narządu, czyli produkowanie zbyt małej ilości hormonów oraz nadczynność tarczycy, gdy dochodzi do nadmiaru hormonów tarczycy w organizmie.

Co jeść, aby wspomóc pracę tarczycy?

• ryby morskie, owoce morze,
• jaja,
• pieczarki,
• orzechy laskowe, brazylijskie i nerkowca,
• produkty zbożowe,
• rośliny strączkowe,
• kakao,
• pestki dyni,
• suszona żurawina.

Dieta powinna być bogata w pełnowartościowy błonnik, wielonasycone kwasy tłuszczowe i opierać się na zasadach diety z niskim indeksem glikemicznym.

8. Dieta a zaburzenia hormonalne serotoniny i melatoniny

Serotonina jest niezbędna organizmowi do dobrego samopoczucia i do zniwelowania rozdrażnienia. Powstaje w ośrodkowym układzie nerwowym jako neuroprzekaźnik.

Synteza serotoniny przebiega prawidłowo, gdy dostarczamy organizmowi odpowiednią ilość witaminy C, witaminy B6 i magnezu.

Co należy więc jeść, aby dostarczyć te wartości?

• jajka,
• ryby,
• mleko,
• kakao,
• wołowinę,
• wieprzowinę,
• orzechy i pestki.

Melatonina powstaje z serotoniny i odpowiada za prawidłowy rytm dobowy. Do jej produkcji niezbędny jest tryptofan, jak w przypadku serotoniny. Tryptofan to aminokwas dostarczany za pomocą jedzenia.

Niedobór melatoniny skutkuje bezsennością, gorszym samopoczuciem, rozdrażnieniem i zmęczeniem.

9. Podsumowanie

Zadbanie o układ hormonalny organizmu jest ważne, aby utrzymać homeostazę, czyli wewnętrzną równowagę. Dzięki temu samoregulują się procesy życiowe.

Hormonów jest wiele i każdy ma swoje zadania. Należy dbać o każdy z nich, aby organizm funkcjonował jak najlepiej.

Jeżeli masz problemy z zadbaniem o hormony skonsultuj się z lekarzem endokrynologiem.

Bibliografia

1. Kiedy udać się do endokrynologa?, online: https://www.euro-klinika.pl/blog/kiedy-udac-sie-do-endokrynologa, dostęp 04.01.2023.
2. Zaburzenia hormonalne – objawy, przyczyny, profilaktyka. Czy można je wyleczyć?,  online: https://www.medonet.pl/zdrowie,zaburzenia-hormonalne—objawy–przyczyny–profilaktyka,artykul,1728954.html, dostęp 04.01.2023.
3. Brzegowy M., Dieta przy zaburzeniach hormonalnych – najważniejsze zasady,  online: https://www.doz.pl/czytelnia/a16207-Dieta_przy_zaburzeniach_hormonalnych__najwazniejsze_zasady, dostęp 04.01.2023.
4. Marks V., How our food affects our hormones, Clin Biochem 1985.
5. Ossowka B., Co jeść przy zaburzeniach hormonalnych?, online: https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/co-jesc-przy-zaburzeniach-hormonalnych/, dostęp 04.01.2023.
6. Ryan K.K., Seeley R.J., Physiology. Food as a hormone, „Science” 2013.
7. Śnieżek K., Układ hormonalny – jak działa? Rodzaje hormonów, online: https://www.heydoc.pl/s/article/Uklad-hormonalny-jak-dziala-Rodzaje-hormonow, dostęp 04.01.2023.