Z artykułu dowiesz się:
- O objawach i przyczynach występowania alergii.
- Jakie są metody leczenia alergii.
- Jak dieta wpływa na alergie pokarmowe.
Alergia pokarmowa stają się coraz większym problemem. W ciągu ostatnich 20 lat ich liczba gwałtownie wzrosła, przez co dziś dotyczą ogromnej części społeczeństwa.
Wedle statystyk z alergią pokarmową zmaga się co dziesiąty człowiek (10% populacji). Dotyczy to wszystkich grup wiekowych — ze szczególnym uwzględnieniem dzieci. Alergia pojawia się u nich najczęściej i zazwyczaj dotyczy uczulenia na mleko oraz jego przetwory.
Jednak dorosłość nie ochroni cię w pełni przed alergicznymi zaburzeniami w układzie odpornościowym. Wciąż istnieje szansa, że się pojawią. W wielu przypadkach wiążą się z naruszeniem równowagi mikrobioty jelitowej, dlatego dieta odgrywa tu dużą rolę.
Z artykułu dowiesz się, czym jest alergia pokarmowa, a także nauczysz się ją rozpoznawać i jej zapobiegać.
SPIS TREŚCI:
1. Alergia pokarmowa — co to? (definicja, przyczyny występowania, objawy)
2. Bodźce, które sprzyjają narodzinom alergii pokarmowej
3. Alergia pokarmowa — leczenie
4. Alergia pokarmowa a dieta
5. Podsumowanie
Z pomocą odpowiedniej diety i stylu życia osiągniesz cel dużo szybciej — niezależnie od tego, jaki on jest. Zgłoś się do Just be FIT, a dyplomowani specjaliści ułożą dla ciebie indywidualny plan żywieniowy i treningowy. Stosuj się do nich, a w mgnieniu oka zauważysz pierwsze efekty wysiłku
1. Alergia pokarmowa — co to? (definicja, przyczyny występowania, objawy)
Alergią pokarmową nazywamy zespół dolegliwości, który pojawia się po zjedzeniu konkretnego pokarmu. W ten sposób układ odpornościowy organizmu reaguje na alergen, który znajduje się w jedzeniu.
Jednak jest to działanie niepożądane. Dlaczego?
Reakcja immunologiczna jest zbyt silna w porównaniu do bodźca. Dzieje się tak z różnych powodów, a jednym z najczęstszych jest życie w nazbyt sterylnych warunkach. Organizmu, który nie ma regularnego kontaktu z bakteriami, pasożytami i grzybami, nic nie stymuluje do działania. W efekcie słabnie i traktuje wrogo nawet nieszkodliwe bodźce.
Potwierdza to badanie, które opublikował w 2011 roku „New England Journal of Medicine”. Naukowcy udowodnili, że dzieci ze wsi rzadziej nabawiają się alergii. To dlatego, że mają częstszy kontakt z różnorodnymi mikroorganizmami oraz żyją w bardziej naturalnym środowisku. Dzieci z miasta wypadły w tym badaniu znacznie gorzej.
Alergia pokarmowa pojawia się z wielu powodów. Do głównych czynników ryzyka medycyna zalicza uwarunkowania genetyczne, bodźce środowiskowe (czyli kontakt z alergenem) oraz działania wspomagające. Ostatnie nie są niczym innym tylko praktykami, które towarzyszą człowiekowi w codziennym życiu. Chodzi przede wszystkim o:
- nadmierną higienę,
- nadużywanie leków (przede wszystkim antybiotyków),
- stosowanie używek,
- brak aktywności fizycznej,
- jedzenie wysokoprzetworzonej żywności
- stres,
- zaburzoną mikrobiotę jelitową,
- zanieczyszczenia środowiska.
Rodzaje alergii pokarmowej
Wyróżniamy dwa rodzaje alergii pokarmowej: IgE-zależne i IgE-niezależne. Czym jest IgE? To skrót od immunoglobuliny E, czyli przeciwciał. Ich rola jest prosta — zwalczają alergen, który dostał się do organizmu.
W alergii IgE-zależnej objawy zazwyczaj pojawiają się bardzo szybko. Przedział czasowy wynosi od kilku minut do 2 godzin od spożycia alergenu (niezależnie od jego ilości).
W przypadku alergii IgE-niezależnej objawy pojawiają się dopiero po kilku godzinach, a czasem nawet kilku dniach. Dlatego lekarze nazywają ją również alergią utajoną. Określenie bierze się stąd, że po tak długim czasie odnalezienie alergenu bywa bardzo trudne.
Zanim przejdziemy dalej, musimy odróżnić od siebie dwa terminy: alergię pokarmową oraz nietolerancję pokarmową. Mimo że obydwa dotyczą problemów ze spożyciem niektórych produktów, odnoszą się do zupełnie różnych schorzeń. Każde z nich objawia się zupełnie inaczej i ma inne źródło problemu.
Nietolerancja nie ma nic wspólnego z układem odpornościowym. Wynika z niedoboru lub zablokowanego działania enzymów, które odpowiadają za trawienie niektórych substancji (np. laktozy, fruktozy, histaminy). Nietolerancja pokarmowa objawia się niemal natychmiast po zjedzeniu niepożądanego produktu. Poczujesz to w przewodzie pokarmowym.
Jak dzielimy alergie pokarmowe?
Medycyna dzieli alergie pokarmowe ze względu na kilka charakterystycznych cech dolegliwości. Pierwszą z nich jest rodzaj alergenu — albo pochodzenia roślinnego, albo zwierzęcego.
Ponadto w oparciu o nasilenie objawów wyróżniamy alergie:
- łagodne,
- umiarkowane,
- ciężkie (do tych zalicza się słynny wstrząs anafilaktyczny, który prowadzi nawet do śmierci).
Ze względu na czas trwania objawów alergia może być:
- trwała,
- przemijająca.
Finalnie ze względu na obszar reakcji alergicznej alergia bywa:
- miejscowa,
- narządowo swoista,
- uogólniona.
Objawy alergii pokarmowej
Reakcja alergiczna przybiera różne formy i nie sposób wymienić ich wszystkich. Jednak mimo to istnieje szereg charakterystycznych objawów, które łatwo zauważysz. Poniżej znajdziesz ich posegregowaną listę.
Objawy alergii dzielimy na:
- skórne (np. zaczerwienienia, pokrzywka, obrzęk, świąd, atopowe zapalenie skóry),
- występujące w układzie pokarmowym (np. ból brzucha, wzdęcia, biegunka, nudności i wymioty, a nawet krwawienia),
- występujące w układzie oddechowym (np. astma oskrzelowa, katar, kaszel, duszności),
- dodatkowe (np. zaburzenia snu, chroniczne zmęczenie, bóle migrenowe, wstrząs anafilaktyczny).
Już wiesz, że wstrząs anafilaktyczny jest najpoważniejszym objawem alergii, ponieważ skutkuje nawet śmiercią. Dzieje się tak dlatego, że w czasie jego trwania blokują się drogi oddechowe. Chory nie potrafi złapać tchu i dusi się.
U osób, które zmagają się z alergią, często występuje również tzw. marsz alergiczny. Na początku dolegliwości są niegroźne, ale z biegiem lat rozwijają się i dochodzą do nich nowe.
Standardowy przebieg marszu ma kilka etapów. Pierwszy pojawia się w okresie niemowlęcym — dziecko doświadcza atopowych zmian skórnych, które utrzymują się zazwyczaj do 5 roku życia. Później pojawiają się problemy z układem oddechowym. Zaczyna się od kataru, kończy na astmie.
Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Rozwój alergii pokarmowej zatrzymasz dzięki odpowiednio wczesnej diagnostyce i zmianie postępowania (głównie diety). Tylko w ten sposób poprawisz swój stan zdrowia.
2. Bodźce, które sprzyjają narodzinom alergii pokarmowej
Wiesz już, że uwarunkowania genetyczne są jednym z czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia alergii. Obciążenie rodzinne bardzo silnie oddziałuje na organizm dziecka. Badania pokazują, że dwaj rodzice alergicy przekazują potomstwu o 60% większe szanse pojawienia się alergii.
Z genami niewiele zrobisz, ale za to wpłyniesz na pozostałe czynniki i — przy odrobinie chęci — zmniejszysz ich wpływ na organizm.
We współczesnym społeczeństwie prawdopodobieństwo narodzin alergii zwiększają przede wszystkim:
- zanieczyszczenia powietrza (np. spalinami samochodowymi lub innymi produktami ubocznymi przemysłu),
- dym papierosowy.
W obydwu przypadkach wzrasta stężenie IgE, które próbuje zwalczać alergen. Ponadto do wystąpienia alergii przyczyniają się również:
- leki (np. kuracje hormonalne lub antybiotykowe),
- utwardzone tłuszcze roślinne w diecie (zwiększa się ilość kwasów tłuszczowych omega-6, które sprzyjają alergii).
Są rodzice, którzy stanowczo przesadzają ze wsparciem farmakologicznym. Dane pokazują, że w USA i na zachodzie Europy dzieci przechodzą nawet do 20 kuracji antybiotykowych, zanim ukończą 18 rok życia.
Jak to wpływa na układ pokarmowy?
Już jedna krótka terapia niszczy do 30% mikrobów jelitowych. Niektóre szybko się odbudowują, ale inne potrzebują nawet 2 lat, aby wrócić do normy. Wyobraź więc sobie, jakich zmian dokona 20 kuracji farmakologicznych.
Alergia pokarmowa u dzieci zapobiegniesz także w sposób, który rodzice dzisiaj coraz rzadziej praktykują. To proste: pozwól pociechom się ubrudzić. Badania wskazują, że dziecko wykazuje większą odporność, gdy styka się z czynnikami potencjalnie zakaźnymi. Nie powinno żyć w sterylnym środowisku.
Właśnie dlatego w rodzinach wielodzietnych, mieszkających na wsi, gdzie mają stały kontakt ze zwierzętami i innymi ludźmi, dzieci cechują się silniejszymi organizmami.
Kolejnym sposobem, dzięki któremu wzmocnisz odporność dziecka, jest większa podaż kwasów tłuszczowych omega-3. Znajdziesz je przede wszystkim w rybach i olejach (np. lnianym lub rzepakowym). Wprowadź kwasy omega-3 do diety jeszcze w czasie ciąży i uwzględnij je w jadłospisie dziecka do 3 roku życia. Zmniejszą ryzyko wystąpienia alergii.
Dlaczego?
Wedle badania, które przeprowadził Furuhjelm C. z zespołem, ryby w diecie niemowląt rozwijają tolerancję immunologiczną. Podobnie jak mleko matki.
Szkodzi natomiast zbyt wczesne wprowadzenie do diety noworodka innych białek (poza matczynym mlekiem). Taka praktyka nieraz prowadzi do atopii i alergii u młodego człowieka. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że mleko krowie zawiera dodatkową frakcję kazeiny i β-laktoglobuliny, która uczula młody organizm.
Jak radzą eksperci: unikaj podawania mleka krowiego dziecku, które nie ukończyło jeszcze pierwszego roku życia. Wszystkie statystyki wskazują, że gdy matka karmi noworodka naturalnie, zmniejsza u niego ryzyko wystąpienia alergii.
Wiedz także, że jeśli wyeliminujesz potencjalne alergeny lub wprowadzisz je do diety dziecka z opóźnieniem, nie ochronisz go przed alergią. Wedle badań takie praktyki nie zmniejszyły ryzyka wystąpienia alergii ani u dzieci zdrowych, ani u dzieci z grupy ryzyka (z rodzinną historią alergii).
Zaznaczmy, że reakcja immunologiczna sama w sobie nie jest czymś złym. Świadczy o sprawnym funkcjonowaniu układu odpornościowego, który chroni organizm przed zagrożeniami (np. infekcją, chorobą, urazami). Jednak reakcja musi być adekwatna do bodźców.
Jeśli organizm jej nie kontroluje, pojawia się ryzyko przewlekłego stanu zapalnego. Stąd człowieka od alergii dzieli już tylko krok.
3. Alergia pokarmowa — leczenie
Zanim przejdziemy do sposobów leczenia alergii, zapoznaj się z tzw. „wielką ósemką”. Jest to grupa produktów, które najczęściej wywołują choroby alergiczne. Do „wielkiej ósemki” zaliczamy:
- ryby,
- skorupiaki i owoce morza,
- orzechy (np. laskowe, włoskie, kasztany),
- orzeszki ziemne,
- jajka kurze,
- pszenica,
- mleko krowie,
- soję.
Mimo że człowiek potrafi uczulić się na wiele rzeczy, powyższe wywołują najsilniejsze reakcje immunologiczne. Z „wielkiej ósemki” szczególnie wyróżniają się trzy produkty: orzechy, ryby i owoce morza. Wszystkie powodują bardzo silną alergię i zwiększają ryzyko wstrząsu anafilaktycznego, czyli zagrażają życiu.
Wahn U. razem z zespołem badaczy przyjrzał się tym produktom i stwierdził, że alergia na nie częściej występuje u mężczyzn i rzadko dotyczy dzieci. Ponadto w przeciwieństwie do reszty „wielkiej ósemki”, te trzy rodzaje żywności w większości przypadków uczulają na całe życie. Alergia na pozostałe produkty nieraz mija z wiekiem.
Jak poradzisz sobie z tego typu alergią pokarmową?
Przede wszystkim usuń z jadłospisu alergeny — w ten sposób zapobiegniesz reakcjom immunologicznym. Poza dietą eliminacyjną wprowadź zmiany w stylu życia. Unikaj stresu, alkoholu, leków i zakażeń, kiedy masz taką możliwość.
Niedawno pojawiły się badania (autorstwa Bouchauda G. i współpracowników), które udowadniają, że prebiotyki wpływają korzystnie na zmniejszenie ryzyka pojawienia się alergii u dziecka. Jeśli kobieta w ciąży lub karmiąca piersią przyjmuje je regularnie, zwiększa odporność swojego potomka.
Dzieje się tak dlatego, że odpowiednie probiotyki zmniejszają rozwój dysbiozy jelitowej, czyli jednocześnie chronią przed alergiami i nadwrażliwościami pokarmowymi. Te ostatnie często są wynikiem uszkodzonej bariery jelitowej, przez którą przenikają do organizmu niepożądane składniki odżywcze. Tak się składa, że probiotyki ją naprawiają.
A co w przypadku wstrząsu anafilaktycznego? Co wtedy musisz zrobić?
Jeśli ktoś z twoich bliskich go doświadczy, jak najszybciej podaj mu adrenalinę. Wstrzyknij ją w zewnętrzną część uda.
4. Alergia pokarmowa a dieta
Zanim stworzysz odpowiednio zbilansowaną dietę, dokładnie zdiagnozuj alergię. Tylko w ten sposób skomponujesz plan żywieniowy, który wesprze twoje leczenie. Dzięki niemu nie tylko unikniesz reakcji immunologicznych, ale także poprawisz stan zdrowia i jakość swojego życia.
Pamiętaj: nigdy nie eliminuj składników diety bez wyraźnego powodu. Skonsultuj się z lekarzem i pozwól mu podjąć decyzję. Jeśli bez konsultacji usuniesz konkretne pożywienie z diety, ryzykujesz pojawieniem się tzw. wtórnej nietolerancji pokarmowej.
Istnieje kilka testów, które identyfikują alergię. W przypadku alergii IgE-zależnych lekarze najczęściej wykonują próby skórne lub badają przeciwciała IgE z pobranej krwi.
Co potem, gdy wykryją uczulenie?
Alergia pokarmowa — w zależności od ich rodzaju — leczysz przede wszystkim poprzez dietę eliminacyjną lub eliminacyjno-rotacyjną i probiotykoterapię. Dodatkowymi aspektami, które pomagają w kuracji, są:
- zmiana trybu życia,
- zmiana nawyków żywieniowych,
- aktywność fizyczna.
Jeśli cierpisz na alergię IgE-zależną, wykluczasz z diety nie tylko produkty alergizujące, ale również wszystkie te, które zawierają śladowe ilości alergenu. Prawdopodobnie robisz to na całe życie — szczególnie wtedy, gdy alergia pojawiła się po 18 roku życia. Ponadto, jeśli masz uczulenie na pyłki roślin, możesz doświadczyć reakcji krzyżowej.
Alergen z pyłków czasem łączy się z alergenem pokarmowym, przez co w okresie pylenia unikaj niektórych pokarmów. Dla przykładu: gdy pyli brzoza, osobom uczulonym na jej pyłki nie zalecamy spożywania kiwi, gruszek, jabłek, a także marchwi czy selera.
Jak wygląda sytuacja w przypadku alergii IgE-niezależnej? Wtedy wprowadzasz dietę eliminacyjno-rotacyjną, czyli na określony czas usuwasz z jadłospisu alergizujące produkty. W przeciwieństwie do alergii IgE-zależnej, tutaj nie usuwasz śladowych ilości alergenów, bo jest to niepotrzebne.
Z większości alergii IgE-zależnych wyleczysz się. Potrzebujesz tylko odpowiedniej ilości czasu na odbudowę szczelności jelit.
5. Podsumowanie
Życie z alergią nie musi być trudne, ale wymaga od ciebie większej uwagi. Gdy komponujesz posiłki, dokładnie sprawdzaj produkty, z których korzystasz. Producenci mają obowiązek informowania cię o potencjalnych alergenach, dlatego zawsze czytaj etykiety. Jeśli zastosujesz się do zaleceń lekarza i dietetyka, twoje życie poprawi się diametralnie.
Pamiętaj: z pomocą odpowiedniej diety i stylu życia osiągniesz cel dużo szybciej — niezależnie od tego, jaki on jest. Zgłoś się do Just be FIT, a dyplomowani specjaliści ułożą dla ciebie indywidualny plan żywieniowy i treningowy. W mgnieniu oka zauważysz pierwsze efekty wysiłku
Bibliografia:
1. Chevallier L., 51 zaleceń dietetycznych w wybranych jednostkach chorobowych, Wrocław 2010.
4. Flammanion S. i in., Diet and nutritional status of children with food allergies, „Pediatric Allergy and Immunology” 2011: 22(2), s. 161–165.
5. Jernberg C. i in., Long-term ecological impacts of antibiotic administration on the human intestinal microbiota, „The ISME Journal” 2007″ 1(1), s. 56–66.
