Rwa kulszowa — co to jest? Jak ją leczyć? Jakie są objawy?

Ból wywołany rwą kulszową to jedno z najgorszych doświadczeń, jakie może spotkać człowieka. Potwierdzi to każdy, kto choć raz w życiu go przeżył. Pojawia się nagle, przeszywa całe ciało, a jego siła potrafi sparaliżować. Jeszcze gorszy jest fakt, że tego typu atak lubi powracać.

Co możesz zrobić, aby sobie z nim poradzić?

O tym przeczytasz w artykule. Jednak zanim przejdziemy do odpowiedzi na powyższe pytanie, wyjaśnijmy, czym w ogóle jest rwa kulszowa i skąd się bierze?

2. Nie tylko rwa kulszowa, czyli rodzaje rwy

Jako że korzenie nerwów rdzeniowych rozciągają się od kręgów szyjnych aż po lędźwiowe, ucisk (a zatem także ból) może wystąpić w różnych miejscach. Dlatego wyróżniamy trzy rodzaje rwy:

• rwa ramienna (inaczej rwa barkowa) — ból pojawia się w okolicach szyi i promieniuje do ramienia, a czasem nawet do końca ręki; dodatkowymi objawami są mrowienie, drętwienie, a także przykurcz i niedowład mięśni;
• rwa udowa — objawia się bólem rozchodzącym się po przedniej ścianie nogi; czasem towarzyszy mu niedowład, przykurcz mięśni oraz parestezje;
• rwa kulszowa — ból pojawia się w lędźwiach i pośladkach, ale promieniuje dalej, aż do palców stóp. Podobnie jak w przypadku rwy udowej, dodatkowymi objawami są: niedowład, przykurcz mięśni oraz parestezje.

Mimo że wyróżniamy trzy rodzaje rwy, w dalszej części artykułu skupimy się na ostatniej, kulszowej.

3. Rwa kulszowa — objawy

Ból nerwu kulszowego to oczywiście najważniejszy objaw. Często pojawia się przy gwałtownym ruchu (np. wstawaniu czy schylaniu się). Dolegliwości bólowe są ostre, rwące i kłujące, a ponadto promieniują od kregosłupa dalej — na lędźwie, a czasem nawet do czubka stopy. Wszystko zależy od tego, gdzie wystąpił ucisk.

Jednak to jeszcze nie wszystko.

W niektórych przypadkach ból jest tak silny, że chory praktycznie doznaje paraliżu albo nie potrafi wstać z łóżka. Oprócz tego pojawiają się zaburzenia czucia w nogach, osłabienie mięśni, drętwota i problemy z wypróżnianiem. W niektórych przypadkach chory może odczuwać także mrowienie lub pieczenie, które rozchodzi się po kończynach dolnych.

Często zdarza się, że ból rwy kulszowej występuje tylko po jednej stronie ciała.

Istotnym objawem jest także fakt, że dolegliwości bólowe nasilają się, gdy chory się śmieje, kaszle lub kicha. Dlaczego tak jest? Otóż w trakcie tych czynności zwiększa się ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego, co wywołuje jeszcze większy nacisk na nerw.

Finalnie warto wspomnieć, że osobie cierpiącej z powodu rwy kulszowej może dokuczać niedowład mięśniowy (np. uciekająca stopa). To już objaw znacznej deformacji dysków, który często wymaga zabiegu chirurgicznego.

Chcesz sprawdzić, czy dokucza ci rwa kulszowa?

Wypróbuj tzw. objaw Lasegue’a. Test polega na tym, że kładziesz się na podłodze (lub innej twardej powierzchni) i unosisz wyprostowaną nogę. Jeśli nie możesz tego zrobić z powodu nagłego bólu, prawdopodobnie masz do czynienia z rwą kulszową.

4. Rwa kulszowa – przyczyny

Jak już wiemy, rwa kulszowa pojawia się z powodu ucisku na nerw kulszowy. Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia lub zmiany zwyrodnieniowe w krążkach międzykręgowych.

Krążki (jak sama nazwa wskazuje) znajdują się pomiędzy kręgami kręgosłupa i cechują się włóknisto-chrząstkową budową. Potocznie nazywamy je dyskami. Pełnią bardzo ważną rolę, ponieważ zapewniają kręgosłupowi amortyzację i sprężystość.

Niestety z biegiem lat właściwości dysków pogarszają się, przez co obciążenia stanowią coraz większy problem dla kręgosłupa. Jednak nie tylko wiek w negatywny sposób oddziałuje na krążki międzykręgowe — istotny jest także styl życia oraz inne dolegliwości.

Przyczyny rwy kulszowej to także:

• dysk wystający poza oś kręgosłupa (najczęstsze przyczyny: zwyrodnienia, krzywizna kręgosłupa, dyskopatia lub wypadnięcie dysku);
• nadwaga/otyłość;
• cukrzyca;
• stan zapalny;
• nowotwór;
• zwężenia kanału kręgowego;
• patologiczny wzrost napięcia w mięśniu gruszkowatym;
• dieta ubogiej w wapń, sole mineralne i witaminy;
• nadmierny wysiłek fizyczny (szczególnie przy słabych mięśniach pleców i brzucha);
• gwałtowne oziębienie ciała (rzadziej).

Do innych przyczyn rwy kulszowej należy hiperlordoza, czyli nadmierne wygięcie kręgosłupa lędźwiowego.

Rwa kulszowa w ciąży

Atak rwy kulszowej zdarza się również kobietom w ciąży, które z racji swojego stanu mierzą się z dodatkowym obciążeniem kręgosłupa. Drugi trymestr jest szczególnie uciążliwy pod tym względem.

Bierze się to stąd, że w trakcie ciąży przyszła mama przybiera na wadze, dziecko rośnie i zajmuje coraz więcej miejsca, a więzadła kręgosłupa słabną. Dlatego jego nadmierne obciążenie lub trwanie w nieprawidłowej pozycji w tym szczególnym dla kobiety stanie sprzyja wypadnięciu albo wysunięciu dysku.

Jednak należy zaznaczyć, że bóle pleców to dość częsty objaw w ciąży i niekoniecznie wiąże się z rwą kulszową. Z tego powodu przed podjęciem jakichkolwiek działań warto udać się na konsultację ginekologiczną.

5. Rwa kulszowa — jak leczyć?

Leczenie rwy kulszowej w dużej mierze zależy od bólu (a konkretnie jego siły) oraz źródła dolegliwości. Jednak zwykle na pierwszy ogień idą medykamenty, które mają na celu złagodzenie objawów problemu. Rwę kulszową rozpoznaje się, wykorzystując rezonans magnetyczny.

Co przepisze ci lekarz, gdy diagnoza brzmi: rwa kulszowa?

• leki przeciwbólowe,
• leki przeciwzapalne,
• leki rozkurczowe.

Natomiast jeżeli ból jest bardzo duży, chory dodatkowo może otrzymać zastrzyki domięśniowe.

Leki w połączeniu z odpoczynkiem to głównie profilaktyka rwy kulszowej, gdy schorzenie znajduje się w fazie ostrej. Dopiero później, gdy ból zelżeje a stan zapalny się cofnie, lekarz może wprowadzić dodatkowe środki zaradcze.

Co w takim razie pomoże, gdy dokucza rwa kulszowa? Leczenie po farmakologii obejmuje fizykoterapię, masaż oraz (rzadziej) ćwiczenia na wyciągu.

W niektórych przypadkach niezbędny będzie usztywniający gorset lędźwiowo-krzyżowy lub redukcja masy ciała, jeśli przyczyna schorzenia leży w nadwadze.

Rwa kulszowa — leczenie rehabilitacyjne

W dolegliwościach związanych z rwą kulszową znajdują zastosowanie następujące zabiegi fizjoterapii i rehabilitacji:

• krioterapia,
• kinezyterapia (ćwiczenia czynne rozciągające i wzmacniające),
• laseroterapia,
• pole magnetyczne,
• terapia manualna (np. masaż),
• ultradźwięki,
• zabiegi cieplne.

Dobór zabiegów zależy od historii choroby, jej przyczyn oraz stanu pacjenta, z powodu którego niektóre terapie mogą być niewskazane. Dla przykładu: jeśli rwa kulszowa jest wynikiem dyskopatii, należy uważać, by nie pogłębić patologicznych zmian.

Rwa kulszowa — operacja

Co w sytuacji, gdy powyższe metody nie usuną objawów, które daje rwa kulszowa? Jaki lekarz wtedy pomoże?

Jeśli leki i terapie nieinwazyjne nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, konieczna będzie wizyta u neurochirurga. On podczas operacji pozbędzie się przyczyny ucisku na nerw kulszowy.

Do zabiegu kwalifikują się chorzy, którzy:

• mają coraz większe deficyty i objawy neurologiczne,
• po 6-8 tygodniach nadal nie zauważyli poprawy stanu zdrowia,
• widzą u siebie zaburzenia neurologiczne (np. nietrzymanie moczu, opadanie stopy, zaburzenia czucia).

6. Domowe sposoby na rwę kulszową — jak zapobiegać chorobie?

Problem z rwą kulszową polega na tym, że gdy już się pojawi, leczenie jest długotrwałe i zwykle nie najtańsze. Dlatego dużo lepszą metodą radzenia sobie z tym schorzeniem jest profilaktyka, czyli dbanie o zdrowie kręgosłupa.

Przede wszystkim pamiętaj o nim podczas codziennych aktywności i nie przeciążaj go. Gdy siedzisz, obciążaj plecy i pośladki jednakowo. Jeśli nie musisz, nie dźwigaj ciężarów (albo stara się je przesunąć po ziemi). Natomiast gdy zajdzie już taka konieczność, nie podnoś ich na zgiętym kręgosłupie, tylko wykonaj przysiad z wyprostowanymi plecami.

To jeszcze nie wszystko.

Równie ważne są odpowiednie warunki do spania. Twardość materaca powinna być na tyle duża, żeby plecy posiadały równomiernie wsparcie, a poduszka niewysoka. Ponadto śpij w pozycji wyprostowanej.

Gdy odpoczywasz, staraj się robić to na brzuchu. Pracując przy komputerze, nie garb się i często zmieniaj pozycję.

Jeżeli na co dzień nosisz na ramieniu ciężką torebkę, wymień ją na plecak. Podczas podróży nie noś ciężkiej torby, tylko weź ze sobą walizkę na kółkach. Zaś ciężar siatek z zakupami staraj się rozkładać równomiernie na obie ręce.

Dobrym pomysłem będzie również wdrożenie w życie różnych ćwiczeń wzmacniających kręgosłup (np. kocich grzbietów).

7. FAQ — Najczęściej zadawane pytania

Jak leczyć rwę kulszową?

Rwę kulszową wyleczyć można za pomocą odpowiednich leków oraz rehabilitacji/fizjoterapii. Jednak w szczególnych przypadkach niezbędna będzie operacja chirurgiczna.

Ile wraca się do zdrowia po rwie kulszowej?

Po ataku rwy kulszowej do zdrowia wraca się 4-6 tygodni — tyle zwykle trwa proces regeneracji. Rwa kulszowa wywołuje ostre bóle kręgosłupa.

Co to jest rwa kulszowa lewostronna?

Rwa kulszowa lewostronna to rodzaj rwy kulszowej, której objawy występują w lewej nodze.

Czego nie wolno robić przy rwie kulszowej?

Przy rwie kulszowej nie wolno kontynuować czynności, która doprowadziła do pojawienia się problemu. Ponadto należy unikać dźwigania ciężarów, znacznych różnic temperatur oraz aktywności, które nasilają ból. Nie wolno też zwlekać z podjęciem leczenia.

Jakie zastrzyki na rwę kulszową?

Zastrzyki na rwę kulszową to zastrzyki domięśniowe, które zawierają substancje przeciwbólowe, przeciwzapalne i witaminy.

Jak spać z rwą kulszową?

Z rwą kulszową o ostrym przebiegu należy spać na boku w pozycji embrionalnej lub krzesełkowej, z poduszką między kolanami. Pozycję krzesełkową (kąt prosty w stawach biodrowych i kolanowych) można przyjąć również w leżeniu na plecach.

Szukasz sposobu na poprawę zdrowia i wyglądu? Postaw na zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną! Zgłoś się do Just be FIT, a dyplomowani specjaliści ułożą dla ciebie indywidualny plan żywieniowy i treningowy. Dzięki jasnym wskazówkom dotrzesz do wymarzonego celu dużo wcześniej!

Bibliografia

1. Kondratiuk A., Rwa kulszowa: skuteczna pomoc w nagłych przypadkach, Warszawa 2022.
2. Kozubski W., Rwa kulszowa, Warszawa 2018.
3. Snarska K. K., Rwa kulszowa – i co dalej?: schorzenia neurologiczne, “Magazyn Pielęgniarki i Położnej” 2013: 9, s. 6-8.