Kalkulator BMI

Kalkulator BMI Czym jest? Jaka masa ciała jest prawidłowa?

Dietetycy i specjaliści od zdrowego trybu życia często poruszają tematy nadwagi i niedowagi, ale skąd mamy wiedzieć, jakie są normy prawidłowej masy ciała? Przecież mogą one być w dużej mierze subiektywne, prawda? Otóż nie do końca. Aby szybko określić naszą wagę, używamy popularnego wskaźnika BMI.

Co to jest? Jak go obliczysz i skąd możesz wiedzieć, czy twój wynik znajduje się w normie?

Odpowiedź na te i inne pytania znajdziesz w artykule. Przeczytaj go, a wskaźnik BMI nie będzie miał przed tobą żadnych tajemnic.

Zadbaj o swoją sylwetkę i zdrowie z dietetykami Just be FIT. Zgłoś się do nas, a dyplomowani dietetycy przygotują dla Ciebie indywidualną dietę online. Dzięki prostej, smacznej i skutecznej diecie szybko poprawisz swój wynik BMI.

2. Co to jest wskaźnik BMI (Body Mass Index)?

Wskaźnik BMI (z ang. Body Mass Index, czyli indeks masy ciała) opracował w latach 1830-1850 belgijski statystyk, Adolf Quetelet. Jednak pomimo długiej historii, pomysł uczonego wszedł do powszechnego użycia dopiero w XX wieku, w latach 70.

Dzisiaj zarówno wskaźnik, jak i kalkulator BMI cieszą się ogromną popularnością. Potwierdza to fakt, że posługuje się nimi mnóstwo ludzi, którzy działają w sektorze zdrowotnym.

No dobrze, ale czym dokładnie jest wskaźnik BMI?

Najprościej rzecz ujmując to wzór matematyczny, na podstawie którego obliczysz zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie w oparciu o proporcję masy ciała (kg) do wzrostu (m). Wskaźnik pomocny jest w monitorowaniu BMI dorosłych kobiet i mężczyzn.

A dzieci? Co prawda w ich przypadku stosowanie wskaźnika BMI nie znajduje zastosowania, ale na tę potrzebę wzór został zmodyfikowany. W nowej formie potrafi obliczyć prawidłową masę ciała dzieci i młodzieży.

W organizmie ludzkim istnieje rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, które dzielimy na podskórną (80-90%) oraz trzewną (6-20%).

Tkanka podskórna znajduje się bezpośrednio pod skórą, a trzewna głównie wokół narządów jamy brzusznej. Gdy borykamy się z nadmierną masą ciała, w naszym organizmie gromadzi się zbyt dużo zarówno jednego, jak i drugiego rodzaju tłuszczu.

3. Wskaźnik BMI — wzór do obliczeń

Zastanawiasz się, jak samodzielnie obliczyć wskaźnik BMI? Potrzebujesz następującego wzoru:

BMI = masa/wzrost do kwadratu

Czyli wyliczamy iloraz masy ciała i wzrostu. Wyjaśnijmy sobie to na przykładzie osoby, która waży 80 kg i ma 190 cm wzrostu. Jej BMI (Body Mass Index) wynosi 80/(1,9)2, czyli 22,16. Pytanie brzmi: czy to dużo, czy mało?

Aby na nie odpowiedzieć, musimy zajrzeć do norm BMI.

4. BMI — normy

Jako że BMI wyznaczamy w celu oceny prawidłowej wagi, a przy okazji potencjalnego zagrożenia otyłością oraz chorobami z nią związanymi, może znajdować się w kilku przedziałach.

Prezentują się one następująco:

• poniżej 16 — wygłodzenie;
• 16-16,9 — wychudzenie;
• 17-18,5 — niedowaga;
• 18,5-24,9 — prawidłowa masa ciała;
• 25-29,9 — nadwaga;
• 30-34,9 — otyłość I stopnia;
• 35-39,9 — otyłość kliniczna (inaczej otyłość II stopnia);
• powyżej 40 — otyłość skrajna (inaczej otyłość III stopnia).

Jeżeli znajdujesz się gdzieś w przedziale poniżej 18,5 lub powyżej 25 BMI, rozważ zmianę stylu życia i sposobu odżywiania. Pomyśl też nad tym, aby wprowadzić do planu tygodnia regularną aktywność fizyczną.

Jeśli zaś twój wynik wykroczył poniżej 17 lub powyżej 30 BMI, niezwłocznie zacznij działać.

Najlepiej skontaktuj się z dietetykiem w celu ustalenia odpowiedniej diety.

Czy normy BMI mogą się mylić?

Weź pod uwagę, że wskaźnik BMI powstał w celu opisywania zjawisk w skali całej populacji, nie jednostkowych przypadków. Co to oznacza? Tyle, że mimo iż posługuje się nim wielu lekarzy i dietetyków, u indywidualnych osób wyniki mogą być mylące.

Sam twórca wskaźnika BMI, Adolf Quetelet, podkreślał, że nie powinien on być używany u pojedynczych przypadków.

Podobne wnioski pojawiły się w publikacji na łamach “Journal of Chronic Disease” w 1972 roku. Autor tekstu sygnalizował, że indeks masy ciała (BMI) nie jest w pełni satysfakcjonujący, ale użyteczny. Ze względu na prostotę i szybkość, jaką cechuje się obliczanie BMI, przydaje się on we wstępnej diagnostyce.

Jednak mimo zarzutów wobec BMI, wskaźnik wciąż służy wielu lekarzom w ocenie ryzyka różnych chorób, np.

• choroby serca,
• cukrzycy,
• nadciśnienia,
• innych schorzeń, które wynikają z otyłości.

Czytaj dalej, a dowiesz się, jaki kalkulator BMI stosować dla dzieci i w ciąży.

5. BMI dziecka — jak obliczać?

Do oceny wskaźnika BMI dziecka stosujemy tzw. siatki centylowe, które biorą pod uwagę wzrost i wagę w odniesieniu do wzrostu. To właśnie za ich pomocą sprawdza się prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży.

Mimo że na pierwszy rzut oka siatki centylowe wydają się skomplikowane, w rzeczywistości łatwo je rozszyfrujesz. Składają się z dwóch osi:

• pionowej, która określa masę ciała w kilogramach;
• poziomej, która określa wiek.

Ponadto znajdziesz na nich również tytułowe centyle, czyli linie opisane cyframi: 3, 10, 25, 50, 75, 90, 97. Czym jest centyl? To wskaźnik, który określa, ile dzieci (procentowo) osiąga daną wartość (np. masy ciała podanej w kilogramach).

Jest jeszcze jedna istotna informacja.

Siatki centylowe różnią się w zależności od płci. Chłopcy i dziewczynki mają osobne pomiary, które znajdziesz w książeczce zdrowia dziecka (na samym końcu).

6. BMI w ciąży

Mimo że wzrost masy ciała w ciąży to normalna rzecz, ma swoje granice. Również możesz obliczyć go ze wskaźnika BMI. Kalkulator powinien jednak obejmować nieco inne dane.

W tym wypadku liczy się:

• waga przed ciążą,
• tydzień ciąży,
• wzrost,

Normy przybierania na wadze dla kobiet w ciąży wyglądają następująco:

• kobiety z niskim BMI (poniżej 20) — 12-18 kg więcej;
• z normalną ilością tkanki tłuszczowej — 11-16 kg więcej;
• z nadwagą — maksymalnie 10 kg więcej.

Weź jednak pod uwagę, że każdy organizm jest inny, więc może też inaczej reagować w czasie ciąży. Z tego powodu (i z powodów wymienianych wyżej) współczynnik BMI może dawać niedokładne wyniki. Dlatego ciężarne powinny kontrolować wagę za każdym razem, gdy udają się do ginekologa.

7. Wskaźnik masy ciała a inne istotne czynniki

Jako że kalkulator BMI nie zawsze daje prawidłowe wyniki, uwzględnij również inne okoliczności, które mają wpływ na masę ciała i zdrowie.

Najważniejszym z nich przyglądamy się poniżej.

Płeć i lokalizacja tkanki tłuszczowej a BMI

Te dwie kwestie łączą się ze sobą, ponieważ fizjologia kobiet sprawia, że gromadzą większe ilości tkanki tłuszczowej i mają mniejszą masę mięśniową w porównaniu do mężczyzn.

Dlatego (mimo że reprezentanci obu płci o podobnym wzroście i wadze będą mieli zbliżony indeks masy ciała BMI) u kobiety tkanka tłuszczowa zazwyczaj obejmuje większy procent wagi.

To istotne, bo właśnie osoby o większej ilości tkanki tłuszczowej mają większe ryzyko choroby. Masa ciała sama w sobie nie ma na to wielkiego wpływu.

Co więcej, równie ważna jest lokalizacja tłuszczu. Ten pod skórą nie jest taki groźny, jak jego odpowiednik, który otacza narządy wewnętrzne. Jeżeli interesuje cię zagrożenie zdrowia wynikające z otyłości, dużo więcej dowiesz się ze wskaźnika WHR (oblicza proporcję obwodu talii do bioder).

Ogólna tendencja jest taka, że u kobiet tkanka tłuszczowa gromadzi się wokół pośladków i ud (to tłuszcz podskórny), a u mężczyzn w okolicach brzucha (tłuszcz otaczający narządy wewnętrzne). Dlatego mężczyźni zazwyczaj mierzą się z większym ryzykiem chorób metabolicznych. Występująca u mężczyzn otyłość brzuszna jest więc niebezpieczniejsze od otyłości gromadzącej się wokół pośladków i ud u kobiet.

Oczywiście istnieją wyjątki od tej reguły, więc każdy przypadek powinniśmy rozpatrywać osobno, z czym BMI nie zawsze pomaga.

Masa mięśniowa a BMI

Wskaźnik BMI nie domaga również w przypadku stosunku masy mięśniowej do tłuszczu.

Tak się składa, że mięśnie są znacznie gęstsze, a tym samym cięższe. Kilogram mięśni zajmuje nawet trzy razy mniejszą powierzchnię, niż kilogram tłuszczu. W efekcie masa ciała osoby z nadwagą i wysportowanej może się nie różnić, ale za to ich figura będzie diametralnie inna.

Kalkulatory BMI tego nie wychwytują.

Dlatego jeśli masz atletyczną sylwetkę lub rozbudowujesz mięśnie, może się okazać, że twój wskaźnik BMI wskaże na nadwagę lub nawet otyłość. W takiej sytuacji nie należy się przejmować wynikiem, ponieważ z oczywistych względów jest błędny.

Masa kości a BMI

Kolejnym czynnikiem, który wyraźnie wpływa na masę ciała, jest gęstość i stopień mineralizacji kości. Prawidłowa waga dla osoby drobnokościstej będzie inna, niż dla kogoś o szkielecie cechującym się grubymi kościami.

To jeszcze nie wszystko.

Z wiekiem gęstość kości maleje, przez co również masa ciała się zmniejsza. Kalkulator BMI (Body Mass Index) nie uwzględnia tej prawidłowości.

Wiek a BMI

Z biegiem lat nie tylko kości tracą na wadze.

Redukcji ulega również masa mięśniowa, a w zamian zazwyczaj zwiększa się ilość tłuszczu. Tego BMI również nie bierze pod uwagę, przez co wyniki osób starszych mogą być interpretowane jako lepsze, niż są w rzeczywistości.

8. BMI słowa krytyki wobec wskaźnika masy ciała BMI

Skala BMI mierzy się ze sporą krytyką. Poniżej zebraliśmy najważniejsze zarzuty wobec wskaźnika.

• Wynalazł go statystyk, a nie osoba zajmująca się otyłością.
• Licznik BMI ma już blisko 200 lat.
• Odnosi się do ogółu populacji, a nie indywidualnych dorosłych.
• Nie bierze pod uwagę wagi mięśni oraz kości, które w oczywisty sposób wpływają na masę ciała.
• Wedle niektórych naukowców nie ma fizjologicznych podstaw, aby podnosić wzrost do kwadratu we wzorze, który mówi, jak oblicza się BMI.
• Liczniki BMI to matematyczne formuły, czyli tylko próba opisania rzeczywistości.
• BMI zawiera błąd logiczny w definicji, ponieważ mylnie sugeruje, że potrafi obliczyć otłuszczenie ciała. Tak naprawdę to autor wywnioskował, że u ludzi z wysokim BMI występuje duża ilość tkanki tłuszczowej, co nie zawsze jest zgodne z prawdą.
• Wielu specjalistów uważa, że ścisły przedział, który wyznacza nieprawidłowe i prawidłowe BMI to błędne podejście. Prowadzi do komicznych sytuacji, w których w szerokim zakresie wagi idealnej może znaleźć się osoba szczupła i z lekką nadwagą.
• Ponadto u osób na granicy normy już 1 kg może zmienić diagnozę. Jeszcze przed chwilą ktoś był zdrowy, a teraz już ma nadwagę.

Mimo wszystko powyższe kwestie wcale nie dyskredytują przydatności, którą niesie ze sobą kalkulator BMI.

Wskazują jedynie, że ma pewne ograniczenia oraz że o masie ciała decyduje więcej czynników. Dlatego w wielu przypadkach wskaźnik BMI nie wystarczy do oceny, czy dana osoba jest okazem zdrowia, czy jednak ma problem z nadwagą.

9. Kalkulator BMI – Podsumowanie

Wiesz już, że test BMI to prosty i dość ogólny wskaźnik masy ciała. Jednak z drugiej strony bardzo przydaje się do wstępnej oceny poziomu otyłości. Dzięki niemu szybko sprawdzisz, czy twoja masa ciała znajduje się w normie.

Ponadto utrzymanie BMI w prawidłowym przedziale wpływa nie tylko na lepszy wygląd sylwetki, ale również na zdrowie. Objawia się ono poprzez:

• prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi,
• odpowiednią kondycję mięśni i stawów,
• prawidłową pracę serca i układu krążenia,
• mniejszą ilość glukozy i trójglicerydów we krwi.

Pamiętaj, że zawsze możesz sprawdzić nasz kalkulator BMI i szybko przekonać się, czy masz nad czym popracować.

Zadbaj o swoją sylwetkę i zdrowie z dietetykami Just be FIT.  Zgłoś się do nas, a dyplomowani dietetycy przygotują dla Ciebie indywidualną dietę online. Dzięki prostej, smacznej i skutecznej diecie szybko poprawisz swój wynik BMI.

Bibliografia:

1. Flegal K. M. i in., Association of All-Cause Mortality With Overweight and Obesity Using Standard Body Mass Index Categories. A Systematic Review and Meta-analysis, “JAMA” 2013: 309(1), s. 71-82.
2. Lewis T., BMI Not a Good Measure of Healthy Body Weight, Researchers Argue, online: https://www.livescience.com/39097-bmi-not-accurate-health-measure.html, dostęp 08.02.2023.
3. Zelman K. M., How accurate is body mass index, or BMI?, online: https://www.webmd.com/diet/features/how-accurate-body-mass-index-bmi, dostęp: 08.02.2023.