objawy skoliozy ból pleców

Skolioza – dowiedz się wszystkiego, co niezbędne

Ten tekst przeczytasz w 7 minut

Z artykułu dowiesz się:

  • Co to jest skolioza
  • Jakie są rodzaje skrzywień kręgosłupa
  • Czym objawia się to schorzenie
  • Jak leczyć skoliozę i jej zapobiegać

Mimo że słowo “skolioza” brzmi niewinnie, w rzeczywistości jest bardzo poważnym schorzeniem kręgosłupa. Jeśli ją zlekceważysz, ryzykujesz pojawieniem się niebezpiecznych powikłań, takich jak np. niewydolność krążenia. Dlatego czym prędzej reaguj, gdy zauważysz niepokojące objawy u siebie czy dziecka.
Co trzeba zrobić? Jak ćwiczyć? Do jakiego lekarza się udać?
O tym i o wielu innych rzeczach dotyczących skoliozy przeczytasz w artykule. Zapoznaj się z tekstem, a zdobędziesz wiedzę, która pomoże ci uporać się z chorobą.

SPIS TREŚCI:
1. Skolioza – co to?
2. Jakie są rodzaje skoliozy?
3. Skąd bierze się skoliotyczne skrzywienie kręgosłupa?
4. Skolioza – objawy choroby
5. Jak diagnozować skoliozę?
6. Nieoperacyjne leczenie skoliozy u dorosłych i dzieci
7. Skolioza – ćwiczenia korekcyjne
8. Jak zapobiec skoliozie?
9. FAQ – najczęściej zadawane pytania

Plan dietetyczny i treningowy online

W przygotowaniu odpowiednich planów żywieniowych i treningowych pomogą Ci dyplomowani specjaliści z Just be FIT. Z ich pomocą osiągniesz cel szybko i zdrowo!

1. Skolioza — co to?

Skolioza to trójwymiarowa deformacja kręgosłupa i tułowia. Jest dobrze znana, bo cierpią na nią miliony ludzi na całym świecie. Co ciekawe, tylko 20% przypadków wynika z jasnej przyczyny, którą może być zaburzenie nerwowo-mięśniowe, wrodzone lub zespołowe. Cała reszta, czyli ok. 80%, ma nieznane pochodzenie (lekarze nie wiedzą, co jest źródłem choroby).
Skolioza kręgosłupa ma charakter trójpłaszczyznowy. Co to znaczy? Że jest obecna w płaszczyznach:

  • czołowej,
  • strzałkowej,
  • poziomej.

Cechą szczególną skoliozy jest to, że kręgosłup osoby chorej przybiera kształt litery “S”. Schorzenie bardzo często dotyczy piersiowego lub piersiowo-lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Główną przyczyną pojawienia się skoliozy jest nieprawidłowa pozycja siedząca i nikła aktywność fizyczna (lub jej brak). Najczęściej występuje u dzieci.
Jak już wspomnieliśmy, skoliozy nie warto ignorować, ponieważ nieleczona będzie skutkowała różnymi powikłaniami.

różne rodzaje deformacji kręgosłupa

2. Jakie są rodzaje skoliozy?

Są dwa główne rodzaje skoliozy: funkcjonalna i strukturalna. Poza tym dzielimy ją również ze względu na stopień zaawansowania, lokalizację oraz (u dzieci) okres występowania.
Poniżej znajdziesz krótki opis każdego rodzaju schorzenia..

Skolioza funkcjonalna

Funkcjonalna wersja skoliozy pojawia się najczęściej wtedy, gdy jedna noga jest krótsza od drugiej. Towarzyszą temu przykurcze biodra.
Ten typ skoliozy zwykle nie osiąga wielkich rozmiarów. Najczęściej pojawia się w odcinku lędźwiowym i jest w pełni uleczalna, jeśli pozbędziesz się przyczyny jej wystąpienia. Przypadki nieuleczalne zwykle dotyczą osób, które zaniedbały leczenie, przez co schorzenie utrwaliło się.

Skolioza strukturalna

W przeciwieństwie do funkcjonalnej, skolioza strukturalna potrafi przybrać bardzo duże rozmiary. Ponadto objawia się utrwalonymi zmianami w kręgach, kręgosłupie oraz całym tułowiu. Te patologiczne przekształcenia skutkują deformacją klatki piersiowej, co nieraz prowadzi do problemów z oddychaniem i krążeniem.
Co więcej, jeśli skolioza występuje w odcinku lędźwiowym, istnieje ryzyko skrzywienia miednicy.

Ten typ skoliozy dzielimy na trzy rodzaje:
  • skolioza idiopatyczna,
  • skolioza wrodzona,
  • skolioza porażenna.

Pierwsza występuje najczęściej (ok. 80-90% wszystkich przypadków), zaś określenie “idiopatyczna” oznacza, że przyczyna choroby nie jest znana. Czasem pojawia się w okresie niemowlęcym i właśnie wtedy posiada największe możliwości do rozrostu. Nieleczona może osiągnąć pokaźne rozmiary.
Później, w okresie dziecięcym, sytuacja jest nieco lepsza. Jednak tutaj skolioza także ma bardzo dużo czasu do rozwoju.

W latach młodzieńczych schorzenie pojawia się najczęściej, ale nie osiąga już tak dużych rozmiarów.

Różnice w zaawansowaniu skolioz wynikają z faktu, że choroba rozwija się wraz ze wzrostem dziecka. Dlatego im wcześniej się pojawi, tym więcej czasu ma na pogłębienie swoich rozmiarów.
Zaczyna być dobrze widoczna, gdy przekroczy poziom 30 stopni. Wtedy w postawie pojawiają się takie anomalie, jak:

  • nierówne ustawienie barków,
  • asymetria trójkątów taliowych,
  • pozorne skrócenie kończyny dolnej (gdy skolioza obejmuje również miednicę),
  • garb żebrowy,
  • jednostronnie powiększony mięśniowy wał lędźwiowy.

Istnieje również co takiego, jak skolioza zwyrodnieniowa. Od poprzedników różni się tym, że występuje u dorosłych (zwykle starszych). Jej przyczyną są zmiany w kręgosłupie, które wynikają z zapalenia stawów (tzw. spondyloza). Co więcej, skolioza u dorosłych może się nasilić, jeśli występuje w towarzystwie osteoporozy, zwyrodnienia stawów lub złamania kręgów.

Skolioza u dzieci

Skoliozy dziecięce dzielimy także ze względu na wiek dziecka. Pod tym względem wyróżniamy jej trzy rodzaje:

  • wczesnodziecięca (do 3 roku życia),
  • dziecięca (3-10 rok życia),
  • młodzieńcza (osoby w okresie dojrzewania).

Lokalizacja skoliozy

Miejsce występowania krzywizny również kreuje pewien podział skolioz. Wygląda on następująco:

  • skolioza piersiowa (skrzywienie kręgosłupa piersiowego) — wedle statystyk częściej pojawia się u dziewcząt i częściej jest to skolioza prawostronna. Cechuje się tendencją do znacznego pogłębienia krzywizny (szczególnie w okresie dojrzewania);
  • skolioza piersiowo-lędźwiowa — cechuje się wyraźnym bocznym skrzywieniem kręgosłupa, przemieszeniem tułowia oraz trudnością liniowej kompensacji, co skutkuje znaczną zmianą postawy;
  • skolioza lędźwiowa — często pojawia się w okresie dojrzewania, a po jego zakończeniu może powodować znaczny ból;
  • skolioza dwułukowa — zazwyczaj skompensowana, przez co nie powoduje dużych zmian w postawie.

Stopnie skoliozy

Ostatni podział skolioz polega na uwzględnieniu ich zaawansowania, czyli kątowej wielkości skrzywienia (tzw. kąt Cobba). Wyróżniamy tutaj cztery stopnie:

  • postawa skoliotyczna — wczesne stadium wady, gdzie kąt skrzywienia nie przekracza 10 stopni;
  • I stopień — skolioza 30 stopni i mniej (jednak nie mniej, niż 10);
  • II stopień — skolioza 31-60 stopni;
  • III stopień — skolioza powyżej 60 stopni.

boczne skrzywienia kręgosłupa

3. Skąd bierze się skoliotyczne skrzywienie kręgosłupa?

Medycyna jeszcze dokładnie nie wyjaśniła, jaka jest przyczyna skoliozy idiopatycznej. Specjaliści doszukują się przyczyn w nieprawidłowościach w strukturze kręgosłupa (wrodzonych lub nabytych). Ponadto badacze zauważyli, że chorzy na skoliozę posiadają również współistniejące dolegliwości, takie jak:

  • nierówna struktura pnia mózgu,
  • nieprawidłowości w produkcji kolagenu,
  • zaburzenia czucia,
  • zaburzenia płytek krwi.

Ważna jest również rola czynników genetycznych.
Ponadto istnieje pogląd, że dziedziczone nieprawidłowości w receptorze estrogenowym zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się skoliozy. Tak samo jak ogólnoustrojowe zaburzenia.
Źródło schorzenia zależy również od tego, czy mamy do czynienia ze skoliozą wrodzoną, czy nabytą.

Pierwsza odpowiada za dużą część wrodzonych defektów kręgosłupa, a ponadto występuje razem z innymi nieprawidłowościami, takimi jak np. wada serca. Natomiast źródła drugiej, nabytej, specjaliści upatrują w przepuklinie krążka międzykręgowego, guzach kości oraz nierównych kończynach.
Warto tutaj dodać, że porażenie mózgowe również zwiększa ryzyko pojawienia się skoliozy. To dlatego, że z winy zaburzeń neurologicznych rozwój mięśni jest upośledzony.
Są jeszcze inne okoliczności, które podnoszą ryzyko pojawienia się skoliozy.

Przyczyny skoliozy to także:

  • nieprawidłowa postawa podczas chodzenia i siedzenia,
  • skutek zwyrodnienia stawów międzykręgowych (dorośli),
  • choroby płuc,
  • operacja klatki piersiowej w wieku dorastania.

ból pleców

4. Skolioza — objawy choroby

Nie jest tajemnicą, że podstawowy objaw skoliozy to patologiczna krzywizna kręgosłupa. Zwykle dochodzi do niej bardzo wolno, przez co początkowe stadium schorzenia może pozostać niezauważone.
Gdy skolioza się pogłębi, chory samodzielnie zacznie dostrzegać jej pierwsze objawy — a to bluzka nie układa się równo w talii, a to jedna nogawka spodni wydaje się dłuższa od drugiej, itp.
Przechylona na jedną stronę głowa to kolejna zmiana, do której może doprowadzić skolioza.

Skutki nieleczenia choroby bywają jednak dużo poważniejsze.
W zaawansowanym stadium skolioza może prowadzić do niewydolności krążenia, złej pracy serca oraz płuc, co skutkuje dusznościami albo bólem w klatce piersiowej. Ponadto — mimo że skrzywienia kręgosłupa zwykle nie są bolesne — w niektórych przypadkach schorzenie wywołuje dolegliwości bólowe w okolicach szyi, pleców i żeber. Czasem pojawiają się także ból brzucha i skurcze mięśni.

Ponadto skolioza prowadzić może do zniekształcenia klatki piersiowej

5. Jak diagnozować skoliozę?

Skoliozę zdiagnozujesz u lekarza pierwszego kontaktu. Dlatego jeśli podejrzewasz u siebie lub kogoś bliskiego obecność schorzenia, czym prędzej udaj się do ośrodka zdrowia.
Na miejscu lekarz przeprowadzi z chorym wywiad. Pytania zwykle dotyczą obecności skoliozy w rodzinie oraz ewentualnego występowania dodatkowych dolegliwości, takich jak osłabienie lub ból.
Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie fizykalne.

Chodzi o optyczną analizę krzywizn kręgosłupa, którą lekarz wykonuje z każdej strony (tył, bok, przód). W jej trakcie lekarz może poprosić również o wykonanie skłonu i próbę dotknięcia stóp — często w tej pozycji patologiczne krzywizny są bardziej widoczne.
Badanie zwykle kończy się testem siły fizycznej i zakresu ruchu.

Zdiagnozowana skolioza — jaki lekarz pomoże?

Jeżeli lekarz rodzinny stwierdzi, że pacjent cierpi na skoliozę, wypisze skierowanie do ortopedy. Natomiast w trudnych przypadkach może od razu wysłać chorego do lekarza, który specjalizuje się w chirurgii kręgosłupa.
Jednak to nie jedyni specjaliści, którzy zajmują się tym schorzeniem.

W końcu wielu pacjentów wymaga rehabilitacji, więc konieczna będzie konsultacja z lekarzem-specjalistą w tej dziedzinie, a także pomoc fizjoterapeuty bądź rehabilitanta. Ponadto niektórzy cierpiący na skoliozę wymagają pomocy wielospecjalistycznej. Przez to pozostają pod opieką zespołu, który składa się np. z neurologa, ortopedy i fizjoterapeuty.

6. Nieoperacyjne leczenie skoliozy u dorosłych i dzieci

Na początku zaznaczmy, że leczenie skoliozy jest bardzo ciężkie. Długo trwa i niestety nie we wszystkich przypadkach daje zadowalający skutek.

Leczenie skoliozy polega na zatrzymaniu progresji skrzywienia.

Dlatego wyjątkowo ważny jest odpowiedni plan i ciągłość leczenia.
Na czym to ostatnie polega? To już zależy od wieku chorego i stopnia zaawansowania choroby.
Głównymi metodami korekcyjnymi są wyciągi, łóżka korekcyjne, gorsety, a także gimnastyka oraz zwyczajne odciążenie.

Zaś w niektórych przypadkach (gdy u chorego występuje zaawansowana skolioza) operacja jest jedynym wyjściem.

Jako że leczenie skoliozy to bardzo trudny proces, szczególnie istotne jest jej odpowiednio wczesne wykrycie. Nawet przy stosunkowo małej krzywiźnie (np. skolioza 20 stopni i mniej) chory powinien udać się do specjalisty i rozpocząć odpowiednie leczenie. Leczenie operacyjne konieczne jest tylko w zaawansowanych przypadkach.

ćwiczenia na skoliozę

7. Skolioza — ćwiczenia korekcyjne

Ćwiczenia na skoliozę bardzo często polegają na rozciąganiu. To dlatego, że ten typ aktywności wyjątkowo pozytywnie wpływa na zdrowie kręgosłupa.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Bardzo dobrze!
Poniżej zebraliśmy kilka przykładowych ćwiczeń, które pomagają na problemy zlokalizowane w różnych odcinkach kręgosłupa.

Przykurcz mięśni odwodzących w stawie biodrowym

Na tę dolegliwość pomagają dwa proste ćwiczenia.
Pierwsze z nich wymaga, aby chory położył się na brzuchu, maksymalnie zgiął kolana i obciążył pośladki (np. 5-kilogramowym odważnikiem). Potem w tej pozycji ma za zadanie rozgrzewać przednią część ud i bioder przez ok. kwadrans. Ćwiczenie należy powtarzać nawet 8 razy dziennie przy zachowaniu odpowiednich odstępów czasowych.

Druga możliwość polega na tym, że chory ustawia się jak do szpagatu równoległego (jedna noga z przodu, druga z tyłu), a następnie ugina kolano nogi wysuniętej w przód. Finalnie zmienia kończyny miejscami i powtarza ruch. Specjaliści radzą, by dobowo wykonywać między 50 a 100 takich powtórzeń.

Usztywnienie kręgosłupa piersiowego

Jeśli występuje ten objaw, warto skorzystać z poniższych ćwiczeń.
Pierwsze to nie tyle ćwiczenie, co pewna forma kuracji. Polega na tym, że chory kładzie się na boku, po stronie którego występuje wklęsła część skoliozy.

Następnie przyjmuje pozycję embrionalną (kolana blisko brody) i ogrzewa plecy parafiną lub termoforem.
Druga możliwość wymaga położenia się na plecach z nogami wyprostowanymi w kolanach. Z tej pozycji chory wykonuje półprzewroty (50-100 powtórzeń dziennie).

Przykurcz tkanek miękkich po wklęsłej stronie skrzywienia kręgosłupa

W przypadku tej dolegliwości również mamy dla ciebie propozycję dwóch ćwiczeń, w zależności od odcinka, w którym występuje skrzywienie.
Dla kręgosłupa piersiowego: chory wykonuje skłony, ale z maksymalnym skrętem tułowia w stronę wklęsłą krzywizny. Za każdym razem wytrzymuje w tej pozycji 5-10 sekund. Ile powtórzeń powinien wykonać? Specjaliści zalecają nawet 100 dziennie.
Dla kręgosłupa lędźwiowego: tutaj chory również wykonuje skłony, ale tym razem maksymalnie wygina się w wypukłą stronę krzywizny. Tę pozycję także utrzymuje przynajmniej 5-10 sekund przed kolejnym powtórzeniem. Ile powinno być tych ostatnich? między 100 a nawet 200 na dobę.

Skolioza — ćwiczenia rehabilitacyjne na siedząco

Chory może ćwiczyć również w pozycji siedzącej. W tym celu powinien usiąść w rozkroku z wyprostowanymi nogami, wyprostować się z rękami uniesionymi do góry, a następnie:

  • albo wykonać skłon tułowia ku nodze, po stronie której występuje krzywizna lędźwiowa lub piersiowa,
  • albo wykonać skłon w przód.

Ćwiczenie kończy powrotem do pozycji wyjściowej.

Uważa się także, że leczenie skoliozy polega także na ćwiczeniach oddechowych, które stymulują prawidłowy wzorzec oddechowy. Ponadto wspomagają odtworzenie naturalnych krzywizn kręgosłupa poprzez rozciągnięcie tkanek po stronie wklęsłej oraz wzmocnienie mięśni po stronie wypukłej skrzywienia.

W przypadku, gdy podjęte leczenie zachowawcze nie daje oczekiwanych rezultatów, a skrzywienie się pogłębia, wskazane jest leczenie operacyjne. Decyzja leczenia operacyjnego podejmowana jest indywidualnie w przypadku każdego pacjenta – bardzo dużo zależy tutaj od stopnia zaawansowania wady postawy.

utrzymanie prawidłowej postawy

8. Jak zapobiec skoliozie?

Skoliozie zapobiegać można za pomocą kilku skutecznych metod leczenia, o których pisaliśmy w artykule. Jednak w tym miejscu należy zaznaczyć, że żadna z nich nie wyeliminuje schorzenia całkowicie. Niestety medycyna jeszcze nie odnalazła remedium na tę przypadłość.
Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że lekarze nadal nie wiedzą, co leży u podłoża różnych rodzajów skolioz. Jeśli odkryją przyczyny choroby, istnieje duża szansa, że znajdą również skuteczniejsze sposoby jej leczenia.

Skolioza — czego unikać?

Mimo braku kompletnej wiedzy na temat schorzenia, specjaliści sugerują, że niektóre czynności mogą zwiększać ryzyko pojawienia się lub pogłębiać już istniejącą skoliozę. Chodzi tutaj przede wszystkim o:

  • niektóre aktywności fizyczne (np. joga, a szczególnie ruchy skręcające kręgosłup);
  • gimnastykę (zgięcia pleców);
  • jednostronne obciążenie ciała (np. plecak noszony na jednym ramieniu).

9. FAQ — Najczęściej zadawane pytania

Stwierdzona skolioza — od ilu stopni gorset?
Gorset zazwyczaj stosuje się, gdy skolioza wynosi 20 stopni i więcej.
Co to jest skolioza kręgosłupa piersiowego?
Skolioza kręgosłupa piersiowego to rodzaj skoliozy, który obejmuje odcinek piersiowy kręgosłupa oraz górną część pleców.
Co to jest boczne skrzywienie kręgosłupa?
Boczne skrzywienie kręgosłupa to po prostu inne określenie skoliozy.

Plan dietetyczny i treningowy online

Bibliografia

  1. Filipović V., Ciliga D., Postural adaptation of idiopathic adolescent scolioses (ias), 2010.
  2. Zupan A., Skolioza, 1995.
  3. Dąbrowska A., Szalewska D., Olszewska-Karaban M., Ocena funkcji układu proprioceptywnego oraz zależności wzrokowej w procesie kontroli postawy ciała osób ze skoliozą idiopatyczną, 2018.
  4. Nowakowski A., Deformacje kręgosłupa : skolioza i kifoza, Poznań 2009.

Jak bardzo podobał ci się artykuł? 🙂

Średnia ocena / 5. Ilość ocen:

Nikt jeszcze nie ocenił artykułu. Czas na Ciebie!

Bartłomiej Grześ

Dyplomowany fizjoterapeuta

Jestem dyplomowanym fizjoterapeutą, oraz trenerem medycznym, absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. Posiadam również międzynarodowy certyfikat OMI.

Posted in Porady fizjoterapeutyczne | Tagged

Najnowsze artykuły:

Plan dietetyczny i treningowy online